علت سفر ظریف به کشورهای منطقه

نیاز جهان سیاست به گفت و گو

در ایامی که تهدید ترامپ از صحنه سیاست بین الملل به کنار رفت؛ دیپلماسی مجال بروز و ظهور مناسبی پیدا کرده است. اساسا نفس حضور ترامپ طی چهار سال در کاخ سفید؛ فضای دیپلماسی بین المللی را مکدر و تیره ساخته بود. سخن در این مقال زیاد است  و مخلص کلام اینکه امروز جهان سیاست بیش از هر دوره تاریخی دیگری به گفت و گو، دوستی و  اعتماد نیاز دارد. جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری که همواره منادی صلح و ثبات در محیط پیرامونی اش بوده؛ از هر فرصتی برای ارتقای دیپلماسی منطقه ای و منطقه ای عاری از خشونت و درگیری استفاده کرده است.

تقویت دوستی ها و همگرایی منطقه ای

سفر  محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان به  کشورهای روسیه، ترکیه، جمهوری آذربایجان  و ارمنستان و گرجستان با هدف تقویت دوستی ها و همگرایی اقتصادی در فضای جدید جهانی است. طبق اظهارات وزیر خارجه کشورمان هدف از این سفر منطقه ای کمک به تلاش برای ایجاد صلح و ثبات پایدار در قره باغ اعلام شده است. خود این امر گویای بسیاری از واقعیت هاست. اینکه جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری مسئولیت پذیر در محیط پیرامونی اش دغدغه حفظ و ارتقای صلح منطقه ای را دارد. تعیین مقاصد سفر و گفت و گوی تلفنی وزیر خارجه کشورمان با مولود چاووش اوغلو طی روزهای گذشته در راستای همین هدف کمک به پایداری صلح در قره باغ است. ترکیه و روسیه مهم ترین و ذی نفوذ ترین بازیگر در منطقه قره باغ است و هر دو این کشور در قره باغ کوهستانی نیروهای نظامی مستقر دارد. جمهوری اسلامی ایران که پیشتر نقش تعادل بخش و ثبات ساز را در قره باغ ایفا کرد و با احترام به منافع همسایگی استراتژی اش برای توقف درگیری و آتش بس بود؛ امروز هم پیرو رویکرد قبلی دنبال تقویت تعامل و همگرایی منطقه ای با محوریت همه کشورهای این منطقه است. در این خصوص این موضوع در سطح منطقه ای مطرح شده که با توجه به تغییرات ژئوپیلتیکی که در محیط جعرافیایی قفقاز با آزاد شدن منطقه قره باغ ایجاد شده است؛ به کل مسیرهای ارتباطی و کریدورهای مواصلاتی در جعرافیای کلی منطقه از ایران تا روسیه و از ترکیه با جمهوری آذربایجان دگرگون خواهد شد. طبق یکی از بندهای ده گانه آتش بس قره باغ، قرار است یک کریدور ارتباطی از نخجوان به جمهوری آذربایجان با گذر از منطقه جنوبی کاپان  ارمنستان به باکو وصل شود. در کنار این کریدور، همچنین اخیرا نقشه های جدید ارتباطی منتشر شده که کل منطقه به همدیگر وصل می شود. کریدور جاده ای و ریلی ایغدیر- باکو، ایروان- باکو و مسکو قرار است طی خط ریلی به همدیگر وصل شوند. دراین عرصه جمهوری اسلامی ایران با توجه به ظرفیت ریلی و ارتباطی اش به این کریدور های یاد شده وصل می شود. 

گسترش خطوط ارتباطی و تعاملات تجاری

سفر ظریف به توجه به ظرفیت های بالقوه تعاملی و ارتباطی میان کشورهای منطقه می تواند انرژی و انگیزه ای تازه جهت تسریع در روند گسترش خطوط ارتباطی و تعاملات تجاری منطقه دهد. به خصوص اینکه امروز مهم ترین مانع و عامل بازدارنده همگرایی منطقه ای، یعنی ترامپ به کنار رفته و مهم تر از همه با توجه به توجه به احتمال بالای کاهش نظام تحریم های علیه جمهوری اسلامی، فضای تجارت و تعاملات اقتصادی در منطقه کاملا میسر و قابل حصول است. باید در این فضا به بهینه ترین شکل ممکن در جهت گشایش تعاملات اقتصادی به شکل های مختلف نظیر تبادلات بانکی، مالی، فروش نفت و سایر کالاهای صادراتی استفاده کرد. توجه به این نکته ضروری است که در اقتصاد امروز جهانی، همگرایی منطقه ای پیش شرط ورود به تعاملات گسترده جهانی اقتصادی است. با نگاهی به الگوهای همگرایی منطقه ای در اروپا، حوزه نفتا و آسیا- پاسیفیک شاهد این رویکرد هستیم که کشورها اولویت اصلی سیاست خارجی شان، منطقه پیرامونی شان هستند. امروز این ظرفیت در محیط منطقه ای ایران به خصوص در نوار شمالی کشورمان که همان حوزه قفقاز به اضافه ترکیه و روسیه را دارا می باشد و باید یک تعامل و همگرایی جدی اقتصادی در حوزه های ترانزیتی، حمل و نقل و صادارت و واردات نیز شکل گیرد.  امید این است که این ابتکار عمل از سوی کشورمان که با سفر ظریف در حال پیگیری است با استقبال عملی کشورهای منطقه زمینه ساز تعاملات گسترده اقتصادی و به تبع آن صلح و دوستی پایدار در این منطقه شود.