تاکسی­‌های اینترنتی در جهان چگونه قیمت خود را پایین نگه می­دارند؟

اما مدتی است بحث‌هایی در خصوص نحوه قیمت‌گذاری خدمات اینترنتی حمل و نقل شکل گرفته و واکنشی‌هایی را به دنبال داشته است. به گفته رضا جوکار مدیرعامل کارپینو، کسب‌وکارهای آنلاین و شرکت‌های خارجی این مشکل را با طراحی و ارائه بسته‌های مصرفی حل کرده‌اند.

قیمت‌گذاری کالا و خدمات، دغدغه‌ای همیشگی در اقتصاد سنتی بوده و حالا به موازات رشد کسب‌وکارهای آنلاین مانند تاکسی‌های اینترنتی با هر تغییری در فضای اقتصادی و مدیریت شهری، این سوال مطرح می‌شود که مکانیزم قیمت‌گذاری در کسب‌وکارهای نوین کدام است؟ آیا فضای اقتصاد دیجیتال، مانند اقتصاد سنتی امکان تعیین، تأیید، تثبیت و ابلاغ قیمت را می‌دهد؟

رضا جوکار مدیرعامل سامانه هوشمند حمل و نقل کارپینو در پاسخ به این سوال گفت: پاسخ قطعاً منفی است. می‌توان با ابزارهای اقتصاد سنتی، وارد میدان اقتصاد دیجیتال شد. اما با توسعه تاکسی‌های اینترنتی سوال در خصوص نحوه قیمت‌گذاری این خدمات هم مهم شده است. مصرف‌کنندگان –مسافران- خواستار کاهش و یا حداقل تثبیت قیمت هستند.

یک جریان سه سویه

او گفت: رانندگان و شرکت‌ها خواستار افزایش قیمت‌اند و نهادهای ناظر و متولی هم تمایل دارند که به شیوه اقتصاد سنتی، فرآیند مشخصی برای قیمت‌گذاری وضع کنند. اما اینکه تعرفه قیمت تاکسی‌های اینترنتی طی یک فرایند، تعیین، تأیید، تثبیت و ابلاغ شود ممکن نیست. از طرف دیگر این‌که نهادهای متولی در هر لحظه با در نظر گرفتن شرایط عرضه و تقاضا، تعرفه جدیدی برای قیمت وضع کنند، نه معقول است و نه شدنی.

وی افزود: اما این یک جریان سه سویه است. شرکت‌ها، رانندگان و مسافران. اما در این شرایط چگونه می‌توان تعادلی سه‌سویه وضع کرد؟ طبق گزارش مرکز آمار، خانوارها به طور متوسط در سال ۹۶، سالانه چهار میلیون و ۴۶۰ هزار تومان برای حمل و نقل هزینه‌کرده‌اند. یعنی ماهانه حدود ۳۷۰ هزار تومان.

این رقم حتماً در سال ۹۷ افزایش یافته و در سال ۹۸ هم افزایش دیگری را تجربه می‌کند. با توجه به رشد هزینه‌های مختلف در سبد خانوار، بیم آن می‌رود که افراد، بخشی از هزینه حمل و نقل دربستی خود را در دیگر سرفصل‌های مصرفی، هزینه کنند. به عبارتی در شرایط فعلی جامعه و نوسانات قیمتی، اگر بخواهیم نفع دو طرف – هم عرضه و هم تقاضا را در نظر بگیریم- نمی‌توان به سمت افزایش یا کاهش قیمت‌ها رفت. بلکه به نظر می‌رسد الگوی بهینه، اصلاح سبد هزینه-درآمد است.

بسته سفر چیست؟

جوکار با اشاره به اینکه تاکسی اینترنتی کارپینو، اولین تاکسی آنلاینی است که در ایران بسته سفر مدت‌دار ارائه داده تا هزینه سفرهای درون شهری کاربران ۲۰ تا ۴۰ درصد کاهش یابد، گفت: سعی کردیم با ارائه بسته سفر مانند همتایان خارجی خود، به بحث قیمت‌گذاری پایان دهد و نقطه تعادلی بین راننده و مسافر ایجاد کنیم.

اما بسته سفر چیست؟ جوکار در پاسخ به این سوال می‌گوید: بسته سفر، بسته‌ایست که به مسافران اجازه می‌دهد تعداد مشخصی سفر را در مدت معینی خریداری کنند و بابت آن قیمت کمتری بپردازد. به عبارتی در این روش، مسافر همیشه از تخفیف خاص سفر برخوردار است. مانند تجربه بلیط‌های مدت‌دار مترو، بسته‌های مکالمه تلفن همراه، بسته اینترنت مدت دار. این شیوه‌ای است که تاکسی‌های اینترنتی بزرگی چون اوبر و لیفت هم انجام داده‌اند.

تعادل منطقی بین مسافر و راننده

مدیرعامل تاکسی اینترنتی کارپینو افزود: شرکت‌های تاکسی اینترنتی در جهان- به خصوص کشورهایی که هزینه خودروی دربست بسیار گران است، این مشکل را با طراحی و ارائه بسته‌های مصرفی حل کرده‌اند. نمونه ملموس و پرکاربرد این بسته‌ها، بسته‌های مکالمه و اینترنت است که در ایران هم کاربرد دارد. از دیگر نمونه‌های این بسته‌ها در ایران می‌توان به بلیط‌های مدت‌دار مترو، بسته‌های پیامک یا اینترنت اپراتورهای تلفن همراه اشاره کرد.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: الگویی که آزمایش خود را پس داده و تجربه موفقی در عرصه اقتصاد دیجیتال بوده و اکنون به حوزه تاکسی‌های آنلاین در ایران تسری یافته است. با این شیفت پارادایم، مهم‌ترین کارکرد و قابلیت مجموعه‌های خدمات‌رسان در حوزه اقتصاد دیجیتال این خواهد بود که هزینه و درآمد، بین مسافر و راننده در یک نقطه تعادل منطقی تراز شود.

نمونه‌های خارجی

تاکسی اینترنتی لیفت- آمریکا: این شرکت نیز یک طرح اشتراک ماهانه به مشتریان خود ارائه می‌کند که بر اساس آن مشتریان می‌توانند با پرداخت ماهانه ۲۹۹ دلار ۳۰ سفر با هزینه کمتر از ۱۵ دلار داشته باشند. این طرح باعث می‌شود هر نفر در صورت استفاده از هر ۳۰ سفر خود بتواند حدوداً ۱۵۰ دلار در ماه پس‌انداز کند.

تاکسی اینترنتی ویا (Via) - آمریکا: مزیت رقابتی این تاکسی اینترنتی نرخ پایین کرایه است. سیستم قیمت‌گذاری این اپلیکیشن به این صورت است که مشتریان می‌توانند با پرداخت مبلغی در واقع مشترک هفتگی یا ماهانه این شرکت شوند و از مزایای بسته‌های ویژه ویا بهره ببرند.

تاکسی اینترنتی جونو-اروپا: این تاکسی به مشتریان تخفیف عضویت می‌دهد به این ترتیب که هر مشتری پس از ثبت‌نام در اپلیکیشن مربوطه، در دو هفته نخست هزینه تمامی سفرهای خود را می‌تواند با ۳۰ درصد تخفیف پرداخت کند.

تاکسی اینترنتی گرب - جنوب شرق آسیا: در مالزی به مشتریان خود کوپن‌هایی با قیمت ۵۰ رینگیت ارائه می‌کند. حال به نظر می‌رسد پای این بسته‌های سفر به ایران هم باز شده است.