حافظه بازار ارز و سکه در اسفند

به گزارش اقتصادنیوز، برخی گمان می کنند که در ماه پایانی سال همواره قیمت سکه و ارز صعودی و با افزایش قیمت مواجه خواهد بود. بررسی تغییرات ماهانه بهای سکه، دلار و یورو در اسفند های دهه نود نشان می دهد که ادعای افزایش قیمت ها در اسفند، همواره صادق نبوده است. همچنین نوسانات قیمت سکه و ازر نشان می دهد در زمان هایی که قیمت دلار و یورو روندی نزولی پیش می گیرد، بهای سکه به دلیل چسبندگی‌ای که دارد، همپای نرخ ارز کاهش نمی یابد. البته آمارها نشان می دهد که رشد نقطه به نقطه قیمت سکه و ارز در آخرین ماه سال های دهه 90 مثبت بوده که این امر بیانگر آن است که اثرات تورمی طی سال خود را در قیمت سکه، دلار و یورو نشان خواهد داد. 

برخی گمان می کردند اتفاق سال 92 در سال جاری نیز تکرار شود. این استدلال بر این پایه بود که در سال 92 با سر کار آمدن دولت یازدهم که به دولت مذاکره شهرت یافته بود، انتظارت مردم تعدیل شده و باعث کاهش نرخ ارز شده است و امسال نیز با سر کار آمدن دولت دموکرات در آمریکا، این اتفاق تکرار خواهد شد. 

وضعیت تاریخی قیمت دلار در آخرین ماه سال

در بین ارز  ها یقینا مهم ترین و اثر گذار ترین ارز در اقتصاد کشور، دلار ایالات متحده آمریکا است. به احتمال قوی پس از دلار آمریکا جایگاه دوم به یورو که پول رسمی اتحادیه اروپا است، تعلق دارد. از همین رو تغییرات قیمت این دو ارز بسیار حائز اهمیت بوده و گمانه زنی های بسیاری درباره تغییرات قیمت آنها در آخرین ماه سال بوجود می‌آید.

به گمان برخی دلار یا یورو در ماه آخر سال روند نزولی به خود گرفته یا ارزان تر می شوند، و به نظر برخی دیگر نیز اتفاقا قیمت ارز در اسفند به دلیل افزایش تقاضا روند صعودی به خود می گیرد. این دو نظر با بررسی الگوی تاریخی قیمت دلار و سکه  در ماه آخر سال محک خورده است .

الگوی نخست ؛

رشد ماهانه دلار و یورو در اسفند ماه

تغییرات ماهانه قیمت دلار و یورو در اسفند نسبت به ماه قبلی یعنی بهمن ماه در دوره زمانی هشت ساله، روندی مشابه ندارد. یعنی بررسی رفتار دلار و یورو در ماه پایانی سال بیانگر یک الگوی مشخص نیست. به طوری که در برخی از سال ها رشد ماهانه  این دو ارز منفی و در برخی از سال ها نیز رشد ماهانه مثبت بوده است. طی هشت سال گذشته در سال های 91 ،93 ،94 ،95 و 96، رشد ماهانه قیمت دلار آمریکا و یورو در اسفند نسبت به بهمن منفی بوده است.

در سال های 92 ،97 و 98 نیز رشد ماهانه مثبت بوده است. در دو سال اخیر دلار و یورو در آخرین ماه سال رشد قابل توجهی ثبت کردند، تا جایی که در سال 98 رشد ماهانه این دو ارز به بالای 10 درصد رسیده است. جهت صعود یا نزول این دو ارز با یکدیگر یکی بوده است، البته قیمت دلار نسبت به قیمت یورو در ریزش بها چسبنده تر بوده و در مقابل کاهش قیمت، این اسکناس آمریکایی مقاومت بیشتری نسبت به اسکناس اروپایی داشته است.

الگوی دوم ؛

رشد اسفند ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل

رشد نقطه به نقطه قیمت دلار و یورو در ماه آخر سال نیز در اکثر مواقع مثبت یا صفر بوده است. به بیان دیگر تنها سالی که بهای دلار و یورو در اسفند ماه نسبت به اسفند سال قبل خود با کاهش مواجه شده، سال 92 بوده که رشد نقطه ای این دو ارز  منفی 10 درصد ثبت شده است. البته در سال 93 نیز این اتفاق تنها برای قیمت دلار تکرار شد، اما به طور کلی می توان بیان کرد از سال های 92 تا 96، دلار و یورو تغییرات چشمگیری در قیمت خود نداشته اند.

دلایل کاهش قیمت دلار و یورو اسفند ماه

چرا قیمت ارز در اسفند برخی سال ها با کاهش مواجه می شود؟ از جمله دلایل کاهش نرخ ارز در آخرین ماه سال میتوان به موارد ذیل اشاره کرد :

اول ؛تسویه حساب در اسفند :

معمولا اکثر شرکت های صادراتی یا اصطلاحا ارز آور مانند پتروشیمی ها در اسفند ماه تسویه حساب بالاتری نسبت به سایر ماه ها دارند. همین امر موجب می شود تا برای تأمین مالی منابع ارزی خود را به بازار عرضه کنند، این افزایش عرضه ارز طبیعتا می تواند موجب کاهش در قیمت دلار و یورو شود.

دوم ؛کاهش معاملات تجارت خارجی:

به این دلیل که فرایند ثبت سفارشات بازه زمانی مشخصی دارد، در ماه اسفند ثبت سفارشات از خارج کشور با کاهش چشمگیری مواجه می شود، چراکه تجار و بازرگانان برای تعطیلات نوروز، در ماه های قبل تر سفارشات خود را ثبت کرده و نیاز های شب عید را تأمین می کنند و به طبع از ثبت سفارشات در ماه پایانی سال کاسته خواهد شد. زمانی که میزان ثبت سفارش از خارج یا واردات کم می شود، موجب کاهش تقاضای ارز در بازار شده و به طبع باعث کاهش قیمت ارز را به دنبال دارد. 

سفرهای خارجی و یک نکته

از جمله موارد تعیین کننده عرضه تقاضا در بازار ارز، سفر های خارجی است. در این موضوع دو دیدگاه وجود دارد ،دیدگاه اول مبنی بر این است که برای سفر های خارجی لازم است تا از ماه های قبل تر بلیط و ارز تهیه شود.این امر موجب می شود تا فشار تقضا در ماه های قبل از اسفند پخش شده و میزان تقاضا در اسفند کاهش یابد ،با این کاهش در تقاضا قیمت ارز نیز روند نزولی می گیرد.

دیدگاه دوم نیز بیان می کند که پیک تقاضای ارز برای مسافرت در اسفند ماه خواهد بود و این افزایش تقاضا برای ارز در ماه پایانی سال باعث رشد قیمت دلار و یورو خواهد شد .از آنجایی که مشخص نیست دقیقا پیک تقاضای ارز در کدام ماه رخ می دهد، نمیتوان بیان کرد که مسافرت های نوروزی باعث کاهش یا افزایش قیمت در اسفند می شود.

وضعیت تغییرات بهای سکه در اسفند ماه

به مانند بازار ارز، گمانه زنی های بسیاری درباره تغییرات قیمت سکه در آخرین ماه سال وجود دارد و برخی بر این باورند که روند سکه در این ماه منفی بوده و با کاهش قیمت مواجه خواهد شد. از سوی دیگر عده ای نیز گمان میکنند که اگر هم تغییراتی صورت بگیرد، مثبت و افزایشی خواهد بود.

الگوی نخست ؛

رشد ماهانه بهای سکه در ماه پایانی سال

با توجه به روند هشت سال گذشته رشد قیمت سکه در اسفند ماه، نمی توان گفت که لزوما در هفته های پایانی سال با افزایش یا کاهش قیمت مواجه خواهیم بود. در سال های 91 و 93 رشد ماهانه سکه، چه طرح جدید و چه طرح قدیم منفی بوده و در دیگر سال های هشت سال گذشته، قیمت سکه در اسفند ماه نسبت به بهمن افزایش داشته است. همچنین از سال 95 به بعد رشد ماهانه قیمت سکه در روندی کاملا صعودی قرار دارد.

با توجه روند بررسی شده، می توان نتیجه گرفت که جهت قیمت سکه و دلار و یورو لزوما با هم در اسفند ماه همراهی ندارند و ممکن است در مقاطعی، همانطور که شاهد آن هستیم رشد قیمت دلار و یورو منفی باشد و سکه با افزایش قیمت رو به رو شود. سکه به دلیل اینکه جنبه سرمایه گذاری بیشتری نسبت به ارز ها دارد، از چسبندگی قیمت بیشتری نیز برخوردار است و معمولا در برابر کاهش قیمت، نسبت به دلار و یورو از خود مقاومت بیشتری نشان می دهد. البته که قیمت طلای جهانی نیز در این خاصیت سکه بی تاثیر نیست.

الگوی دوم ؛

رشد نقطه به نقطه سکه ی طرح جدید و قدیم

در هشت سال گذشته به جزء سال 92 و 93 رشد نقطه به نقطه قیمت سکه منفی نبوده است. در اسفند 92 قیمت سکه چه طرح قدیم و چه طرح جدید با کاهش قابل توجهی نسبت به اسفند سال قبلی رو به رو شده بود. به بیان دیگر در این ماه رشد نقطه ای قیمت سکه حدود منفی 30 درصد به ثبت رسید. البته از سال 92 به بعد قیمت سکه در روند صعودی قرار گرفت.

به طور تقریبی میتوان گفت از سال 93 تا 96 شاهد تغییر محسوسی در قیمت سکه نبودیم، اما به یکباره در سال 97 با شوکی که به بازار سکه و ارز با خروج آمریکا از برجام وارد شد، قیمت سکه تنها در طول یک سال نزدیک به 3 برابر شد. به بیان دیگر اسفند 97 نسبت به اسفند 96 قیمت سکه طرح جدید رشد 194 درصدی را تجربه کرد. این رقم در سال 98 کاهش و تعدیل شد، اما با توجه با افزایش شدید قیمت ها در سال جاری، احتمالا در پایان امسال هم شاهد رشد بالای 100 درصدی هستیم.