معجزه دوطبقه پیامبر اقتصاد ایران

محمدباقر قالیباف مدعی بوده که دولت‌ها بودجه‌های توسعه مترو را پرداخت نکرده‌اند. توسعه مترو برای افزایش کیفیت زندگی شهر تهران، و بالاخص برای اقشار کم‌درآمد و توسعه عدالت ضروری است. سؤال: آیا شهرداری بودجه‌هایی غیر از کمک‌های دولتی داشته است که آن‌ها را صرف توسعه حمل و نقل عمومی - از جمله مترو و سیستم اتوبوسرانی تهران -کند و این کار را نکرده باشد؟

 بزرگراه دوطبقه صدر (پل صدر) به طول 8.5 کیلومتر در شمال ثروتمندنشین تهران ساخته شد. شهرداری تهران اعداد و ارقام دقیقی برای ساخت این پروژه اعلام نکرده است اما مازیار حسینی معاون شهردار تهران در اردیبهشت 1390 هزینه ساخت 7.5 کیلومتر تونل و 7 کیلومتر بزرگراه دوطبقه را 1000 میلیارد تومان برآورد کرده بود. اعضای شورای شهر تهران اما ارقامی بین 1700 تا 7000 میلیارد تومان را اعلام کرده‌اند. علیرضا جاوید، معاون فنی و عمران شهرداری تهران نیز در جایی رقم 1700 میلیارد تومان را تأیید کرده است.

وی بعدها در 23 مرداد 1395 در مصاحبه با روزنامه دنیای اقتصاد مجموع هزینه‌های پروژه را بر اساس آخرین گزارش صورت وضعیت‌های مالی ارائه شده شامل 1297 میلیارد تومان برای بزرگراه طبقاتی صدر و 2708 میلیارد تومان برای تونل نیایش (جمعاً 4005 میلیارد تومان) اعلام می‌کند.

حسین پورزرندی معاون مالی و اداری شهرداری تهران در 13 اسفند 1391 از ترخیص 300 دستگاه اتوبوس چینی برای خطوط بی‌آرتی تهران خبر می‌دهد که هزینه هر کدام با ارز دولتی 360 میلیون تومان و با ارز مبادله‌ای 500 تا 600 میلیون تومان است. ایشان در 22 خرداد 92 اعلام می‌کند این اتوبوس‌ها ظرفیت جابه‌جایی مسافر را 600 هزار نفر در روز افزایش می‌دهد. مازیار حسینی معاون حمل و نقل ترافیک شهرداری تهران در 15 دی 1395 می‌گوید: «تهران حداقل به 10 هزار دستگاه اتوبوس نیازمند است که در حال حاضر تنها 7000 اتوبوس داریم که بخشی از آن‌ها در مرحله تعمیرات و... قرار دارند و باید بگوییم که با این حال اتوبوس نقش 23 درصدی در جابه‌جایی مسافران دارد.»

این یعنی تهران 3000 اتوبوس کم دارد. هزینه تهیه 3000 اتوبوس جدید (هر اتوبوس 600 میلیون تومان) حدود 1800 میلیارد تومان می‌شود. آقای قالیباف و همکاران‌شان هزینه ساخت هر کیلومتر مترو را در سال‌های مختلف (از 1388 تا 1395) بین 40 تا 250 میلیارد تومان اعلام کرده‌اند. هابیل درویش مدیر عامل مترو تهران نیز در 2 اردیبهشت 93 هزینه ساخت خط 3 مترو به طول 12 کیلومتر را 2000 میلیارد تومان اعلام کرده است.

اگر هزینه ساخت پل صدر را 4000 میلیارد تومان در نظر بگیریم، این هزینه معادل 6666 دستگاه اتوبوس بی‌آر‌تی جدید برای اتوبوسرانی تهران؛ یا معادل 24 کیلومتر خط مترو است. مجموع تولید اتوبوس در کشور در سال 1391 معادل 2471 دستگاه بوده است (البته معلوم نیست اتوبوس تولید داخل مناسب حمل و نقل درون‌شهری باشند) ولی نشان می‌دهد که 3000 اتوبوس مورد نیاز شهر تهران بیش از کل ظرفیت تولید اتوبوس کشور است.

حال شما قضاوت کنید:

برای شهر تهران خرید 6666 اتوبوس جدید یا ساخت 24 کیلومتر مترو بهتر بود یا ساخت 8.5 کیلومتر بزرگراه دوطبقه؟ کدام یک بر حمل و نقل تهران اثر مثبت بیشتری داشت؟ ساخت بزرگراه دوطبقه برای تولید ثروت و ایجاد اشتغال بهتر است، اضافه کردن 6666 اتوبوس جدید یا ساخت 24 کیلومتر مترو؟  آیا می‌شد برای افزایش اشتغال کارگران و مهندسان ایرانی، کارخانه ساخت اتوبوس‌ درون‌شهری را به کشور منتقل و نیاز کشور به اتوبوس درون‌شهری را در داخل تولید کرد و صنایع قطعه‌سازی و فناوری ساخت را پیشرفت داد؟ صرف 4000 میلیارد تومان برای ساخت بزرگراه دوطبقه در شمال ثروتمندنشین تهران به عدالت و بهبود محیط‌زیست نزدیک‌تر است یا توسعه اتوبوسرانی و مترو که اغلب مورد استفاده اقشار کم‌درآمدتر نیز هست؟ محمدباقر قالیباف اگر هزینه ساخت پل صدر را صرف توسعه مترو کرده بود، به سهم دولت برای توسعه مترو نیاز داشت؟

هزینه ساخت پل صدر برای هر شهروند تهران 10 میلیون نفری، حداقل 400 هزار تومان بوده است. آیا تهرانی‌ها راضی بوده‌اند یک نفر درباره 400 هزار تومان پول‌شان این گونه تصمیم بگیرد؟ به نظر شما، آیا شهرداری در تصمیم ساخت پل صدر، به مفید، عادلانه و پایدار بودن کار اولویت داده است، یا به عظمت ظاهری و نمایشی بودن آن‌چه ساخته شده است.