چه کسانی مسئول خریدهای نظامی دوران محمدرضا شاه بودند؟/ تفاوت‌‌های ارتش‌های رژیم پهلوی و جمهوری اسلامی +تصاویر

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، ارتش تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در سال ۵۷، به عنوان اصلی ترین نهاد رسمی دفاع از تمامیت ارضی کشور فعالیت می‌کرد. اما این فعالیت‌ها حتما باید با نظارت و مستشاری نیرو‌های آمریکایی که در ارتش حضور داشتند، صورت می‌گرفت. این امر نشانگر نفوذ بی سابقه آمریکایی‌ها در ارتش ایران بود که تمام امور مهم و حساس باید تحت نظر آن‌ها انجام می‌شد.

همین نفوذ و اعتماد کامل آمریکایی‌ها به پهلوی دوم بود که با سرازیر کردن سیل تجهیزات آمریکایی و وام‌های میلیون دلاری ایران را به عنوان یک جزیره ثبات در منطقه مطرح کرده بودند و به ایران نقش ژاندارمی منطقه را واگذار کرده بودند که برای ملت ما نتیجه‌ای جز وابستگی نداشت.

این وابستگی به حدی تحقیر آمیز بود که یک افسر ارتش نیز اینگونه روایت کرده است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی، در یکی از پادگان‌های ارتش نامه‌ای از ژاندارمی را مشاهده کردم که در آن از ارتش درخواست شده بود پنج عدد خمپاره به ژاندارمری واگذار شود. در ذیل این نامه پاراف شده بود که در صورت موافقت مستشار نظامی (افسر آمریکایی) خمپاره‌ها به ژاندارمری تحویل داده شود.

این وابستگی چند بُعد داشت که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

وابستگی کامل فنی و تسلیحاتی به آمریکا

اگر بخواهیم این روند را دقیق‌تر بررسی کنیم ارتش پس از کودتای آمریکایی ۲۸ مرداد سازمان رزم خود را تغییر داد. یعنی تجهیزات مورد استفاده در ارتش از تجهیزات انگلیسی و فرانسوی به سوی تجهیزات آمریکایی و غربی رفت. البته شاید بتوان ریشه این امر را در دو موضوع اساسی جست‌وجو کرد؛ نخست افزایش بهای نفت در بازار‌های جهانی و دوم هم عضویت ایران در پیمان سنتو که در واقع برای مقابله با بلوک شرق به همراه کشور‌های پاکستان، ترکیه عراق و انگلستان به عنوان خط مقدم مقابله با بلوک شرق و به خصوص شوروی تشکیل شده بود.

آمریکا با تشکیل چنین ائتلافی به دنبال این بود که با استفاده ابزاری از ایران به عنوان کشوری که بیشترین مرز را با شوروی دارد، برای حفظ منافعش ایران را تجهیز و تسلیح کرده تا در صورت بروز خطرات احتمالی برای منافع آمریکا در منطقه، مدتی ایستادگی کند؛ به علاوه قوای آمریکا هم از سایر کشور‌های اطراف برای مقابله با تهاجم احتمالی شوروی به این منطقه برسند. پس برای تحقق چنین هدفی باید ایران به سلاح‌های روز دنیا مسلح می‌شد. آمریکایی‌ها همواره به دنبال منافع خود در منطقه بوده و هستند، نه از طریق کمک‌های تسلیحاتی بلکه با پول نفت کشور که متعلق به همه مردم بود، تسلیحات خود را به ایران می‌فروختند و حتی در مواقعی که ایران پول کافی برای خرید این تجهیزات نداشت، با اعطای وام‌هایی با بهره‌های سنگین این تجهیزات را به ایران تحویل می‌دادند.

خروج مستشاران نظامی؛ مهم ترین  تفاوت‌  ارتش رژیم پهلوی و جمهوری اسلامی ایران

آمریکایی‌ها حتی اجازه نمی‌دادند تا پرسنل فنی ما به اصول تکنیکی و تخصصی مسلط شوند و تنها مستشاران  نظامی آمریکایی اجازه دسترسی به بخش‌های فنی و تخصصی تسلیحات و تجهیزات را داشتند، که همه این‌ها نشان از خوی استکباری آمریکای جنایتکار دارد. اما اگر بخواهیم در بعد مقایسه ارتش فعلی با قبل از انقلاب به اهم تفاوت‌های ارتش نسبت به دوران شکوهمند انقلاب اسلامی بپردازیم بایستی مهم‌ترین دستاورد‌های آن را خروج مستشاران نظامی، تغییر در تاکتیک‌ها و خوداتکایی در حوزه تجهیزات بدانیم. چرا که ارتش ایران در دوران حکومت پهلوی، ارتشی بود که بدون اجازۀ مستشاران نظامی آمریکا حتی اجازۀ انجام ساده‌ترین امور را هم نداشت.

اما همین ارتش زمانی که به ندای امام خمینی (ره) لبیک می‌گوید، به یک ارتش انقلابی تبدیل می‌شود. ارتشی که در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی حماسه می‌آفریند و در کنار سایر نیرو‌های مسلح، پیام‌آور امنیت و آرامش برای ملت ایران می‌شود. در واقع پیروزی انقلاب اسلامی به میزان قابل توجهی مرهون اطاعت‌پذیری بدنه ارتش از امامِ امت و همراهی و همگامی با حرکت‌های انقلابی مردم بود.

پول نفت ایران ناجی صنایع ورشکسته آمریکا

با این خرید‌ها ایران در آن زمان مجهز به تجهیزات روز دنیا بود. اما کشورمان در برخی موارد مسئول احیای کارخانه‌های ورشکسته و بحران زده آمریکایی مانند نورتروپ گرومن آمریکا بود و یعنی پول نفت ما وسیله‌ای برای احیای صنایع تسلیحاتی آمریکا در دوران پهلوی به شمار می‌رفت. به طور مثال شرکت گرومن، تولید کننده هواپیمای اف ۱۴ در برهه‌ای که دچار ورشکستگی کامل بود با گرفتن سفارش ۸۰ فروندی هواپیمای اف ۱۴ و دریافت پول‌ آن از ورشکستگی رهایی پیداکرد و دوباره چرخ تولیدات خود را از سر گرفت.

اولین نفر از سمت چپ: ارتشبد حسن طوفانیان مسئول خرید‌های نظامی ایران در دوران پهلوی دوم

سپهبد عبدالله آذربرزین، جانشین فرمانده نیروی هوایی ارتش دهه ۵۰ شمسی می‌گوید که در مورد خرید‌های نظامی ایران در دوران پهلوی دوم شخصی به نام ارتشبد حسن طوفانیان مسئولیت این کار را برعهده داشت و در بسیاری از مواقع از ما درباره خرید‌های تسلیحاتی و نیاز‌های نیرو سوال نمی‌کرد و پس از خرید به ما اطلاع می‌داد. اینکه چرا طوفانیان را برای این کار انتخاب کردند کسی دقیق نمی‌داند، ولی یکی از دلایل این بود که می‌گفتند او خیلی خوب با آمریکایی‌ها صحبت می‌کند. در واقع طوفانیان در موقع خرید اصلاً چانه نمی‌زد و هرچه آمریکایی‌ها می‌گفتند قبول می‌کرد و آن‌ها هم دوست داشتند این سیستم را.

خرید هواپیماهای ناکارآمد و اِسقاطی حاصل رابطه با ایالات متحده 

تمام کارشناسان نظامی خرید هواپیمای اف ۱۴ را اشتباه می‌دانستند، چون که این هواپیما مخصوص نیروی دریایی بود. نه بمب داشت و نه موشک هوا به زمین و نه مسلسل (برای اهداف زمینی) و اصلاً برای حفاظت از ناو هواپیمابر ساخته شده بود. در صورت خرید، اگر می‌خواستیم به صورت کاملا عملیاتی از اف ۱۴ استفاده کنیم، چند کار باید صورت می‌گرفت که هزینه‌های سرسام‌آوری داشت. این در صورتی بود که در همان زمان هواپیمای جنگنده اف ۱۵ با قابلیت‌های بیشتر و متناسب با شرایط ایران بود که مسئولان وقت نیروی هوایی ارتش نیز خرید هواپیمای اف ۱۴ را اشتباه می‌دانستند.

مراسم تحویل رسمی هواپیمای اف اف ۱۴ با حضور مقامات ارتش ایران

حتی در یک خرید دیگر ایران به خرید ۱۱ فروند هواپیمای بوئینگ ۷۴۷ شرکت TWA اقدام کرده بود که همگی اسقاط شده و دیگر قابل استفاده نبودند، اما به دلیل اینکه خواستِ آمریکایی‌ها بود باید انجام می‌شد که در یکی از پرواز‌های این هواپیما در مسیر پروازی ایران و آمریکا یک فروند از این ۱۱ فروند به علت فرسودگی در اسپانیا  سقوط کرد. 

تمام این موارد و خرید‌های اشتباه به علت تصمیم‌هایی بود که سران وابسته رژیم شاه به آمریکا می‌گرفتند و با هدر رفت منابع مالی ایران و سود حاصل از فروش نفت ملی کشورمان، نه تنها باعث تقویت بنیه ارتش نمی‌شدند بلکه گاهی با همین خرید‌های اشتباه که در بالا هم ذکر شد، هزینه‌های گزافی را نیز به کشورمان تحمیل می‌کردند. البته آمریکا سلاح‌های استراتژیک و مهم خود مانند ناوهای هواپیمابر را به کمتر کشوری می‌فروشد و  امروز این مورد درباره هواپیمای اف ۲۲ به روشنی صدق می‌کند.

نیروهای حزب اللهی، عامل شکستن همینه شاه در درون ارتش

در همین دوران نیرو‌های حزب اللهی و مسلمان ارتش، چون سپهبد شهید محمدولی قرنی، سرلشکر شهید موسی نامجو، سپهبد علی صیاد شیرازی، سرلشکر خلبان شهید جواد فکوری، سرلشکر شهید احمد کشوری، سرلشکر شهید علی اکبر شیرودی و سایر افراد مسلمان و با عقیده ارتش که از طریق اعلامیه‌های حضرت امام خمینی (ره) با آراء و اندیشه‌های ایشان آشنا شده بودند، در جهت شکستن هیمنه رژیم پهلوی که مزدور و وابسته به آمریکا بود و همراه با سیل خروشان ملت انقلابی ایران، در راه پیروزی انقلاب نیز قدم‌های شایانی را در ارتش برداشتند.

انقلاب اسلامی، عامل ایجاد استقلال دفاعی و دکترین نظامی ملی

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال ۵۷، آمریکا انقلاب اسلامی مردم ایران را برنتابید و تحریم‌های خود را برعلیه ایران اتخاذ کرد. این تحریم‌ها ابتدا از قطعات فنی جت‌های جنگنده و هواپیما‌های نطامی و اسلحه‌های انفرادی آغاز شد و تا امروز به حدی گسترش پیداکرده که از کوچک‌ترین پیچ و مهره‌ها تا قطعات مورد نیاز بخش مسافربری و تجاری کشورمان را نیز در بر گرفته است. این تحریم‌ها هنگامی شدت پیداکرد که رژیم بعثی عراق روز ۳۱ شهریورماه سال ۵۹ به کشورمان حمله کرد و قصد داشت تا در عرض یک هفته به تهران برسد تا صدام در پایتخت ایران سخنرانی کند و ارتش انقلابی ایران که با تمام قوا برای دفاع از حریم جمهوری اسلامی ایران وارد دوران هشت ساله دفاع مقدس شده بود، به مرور زمان دچار کمبود قطعات فنی تسلیحات خود شد و این نقطه‌ای برای آغاز خودکفایی ایران در صنایع دفاعی بود.

بیعت همافران با امام خمینی (ره)

همین دلایل باعث شد تا جوانان کشورمان در صنایع دفاع و سایر بخش‌های کشور در حوزه دفاعی نظامی دست به ابتکار بزرگی بزنند و با یادگیری تجربی مراحل تعمیرات و اورهال این تجهیزات را همواره به روز و کارا نگه دارند. یکی از مهم‌ترین نقاطی که این روند در آن بسیار حیاتی بود و کمبود آن به خوبی احساس می‌شد، نیروی هوایی ارتش بود. نیروی هوایی ارتش به دلیل تجهیزات محور بودن، یک نیروی استراتژیک و راهبردی برای کشور محسوب می‌شود و به همین علت هم مانند دوران دفاع مقدس همواره باید آماده پرواز و به اصطلاح تخصصی آلرت باشند.

امیر سرتیپ عزیز نصیرزاده در گفت‌وگو با خبرنگار  حوزه دفاعی امنیتی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، درباره نحوه رفع مشکلات ناشی از تحریم و نقش آن در ایجاد خودکفایی دفاعی گفت: هنگامی که ما در دوران دفاع مقدس در نیروی هوایی ارتش با مشکلات فنی هواپیما‌های جنگنده رو به رو شدیم، متخصصان ما که پیش‌تر دانش فنی موردنیاز را کسب کرده بودند با استفاده از قدرت خودباوری و خوداتکایی خود و تسلط کامل به کار به کار اورهال مشغول شدند، البته متخصصان ما پیش از انقلاب به علت حضور گسترده مستشاران آمریکایی در ارتش اجازه ورود به مسائل فنی را نداشتند.

او ادامه داد: ما به لطف خداوند پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با پیام حضرت امام (ره) و رهنمود‌های مقام معظم رهبری که آن زمان در ارتش از نزدیک بر کار‌ها نظارت داشتند، این قدرت خودباوری آغاز و متخصصان ما با استفاده از دانش خود کار قطعه سازی و بازسازی تجهیزات دفاعی مورد نیاز را در صنایع دفاع آغاز کردند و آن‌ها در کار بازسازی هر روز بیش از پیش مهارت پیداکرده و مسلط شدند.

متخصصان دفاعی ما که برخی با تسلط به دانش روز دنیا و برخی هم به صورت تجربی دانش تعمیر و نگهداری را به دست آورده بودند در دوران دفاع مقدس همواره تجهیزات و تسلیحات را به روز و قابل استفاده نگه داشتند تا مبادا دشمن بعثی ذره‌ای از خاک ایران را به یغما ببرد.

جنگنده کوثر

با پایان دوران دفاع مقدس نیرو‌های فنی و متخصصان شروع به مهندسی معکوس و ساخت نمونه‌های بومی تجهیزات اصلی و حیاتی کردند که پس از موفقیت در این زمینه به سراغ طراحی و ساخت نمونه‌های بومی همان تجهیزات، اما مطابق با دانش روز دنیا و تهدیدات پیرامونی کشورمان رفتند و این کار تا امروز نیز با قوت و جدیت ادامه دارد.

جت آموزشی یاسین

با بررسی تجهیزات نیرو‌های زمینی، دریایی و پدافند هوایی، مشاهده می‌کنیم که ارتش در حوزه ساخت رادار، سیستم‌های پدافند هوایی، تانک و زرهی، هواپیما و سایر حوزه‌ها به توانمندی قابل قبولی رسیده‌ است.

زیردریایی کلاس غدیر

ناوشکن جماران

این توانمندی به حدی است که اگر در دوران پهلوی دوم مجبور بودیم برای تامین کوچکترین نیاز‌های خود مانند سیم خاردار جلوی بیگانگان دست دراز کنیم، امروز توانایی تولید تجهیزاتی چون انواع پهپادها، هواپیما‌های جنگنده و آموزشی، انواع ناو‌ها و ناوشکن ها، انواع موشک ها و موشک‌های بالستیک، انواع بالگرد‌ها و بسیاری از تجهیزات روز دنیا را در اختیار داریم.

سامانه پدافند باور ۳۷۳

پهپاد کیان

کلام آخر 

ارتش جمهوری اسلامی از بدو پیروزی انقلاب تاکنون حوادث بسیاری را پشت سر گذاشته و از میدان آزمون‌های سختِ وفاداری به اسلام و انقلاب، سربلند بیرون آمده است؛ حضور در میادین مقابله با غائله‌های مختلف در ماه‌های نخست پس از پیروزی انقلاب، حضور در عرصه سخت و طولانی جنگ تحمیلی، حراست از مرز‌های کشور، حضور در عرصه مقابله با تروریسم در سوریه و مقابله با داعش در عراق و همچنین یاری‌رسانی به مردم در هنگام بروز حوادث طبیعی از آن جمله است.

موشک نازعات ان ۶

تانک کرار

این ارتش که زمانی افسران آمریکایی برای آن تعیین تکلیف می‌کردند، پس از پیوند خوردن با انقلاب اسلامی، اکنون به مرحله‌ای از پیشرفت رسیده که تمامی نیاز‌های خود را در عرصه‌های زمینی، هوایی و دریایی با استفاده از ظرفیت جوانان این سرزمین تأمین می‌کند و چشم به بیگانه ندارد. ساخت و بهینه‌سازی انواع جنگنده، تانک، نفربر، سلاح‌های انفرادی و ضد زره، ناوشکن و زیردریایی  گواه همین مطلب است.

اخلالگر پهپادی

ارتش جمهوری اسلامی که رهبر معظم انقلاب اسلامی آن را «ارتش حزب‌الله» نامیده‌اند، طی سال‌های گذشته پیوندی مستحکم‌تر با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برقرار کرده است تا به همراه خیل عظیم رزمندگان جبهه مقاومت، منادی اخراج شیاطین آمریکایی و متحدان آن‌ها از منطقه باشد.