سناریوهای دولت رئیسی برای فرار از کسری بنزین

به گزارش اقتصادنیوز تفاهم نامه ساخت دو طرح پالایشی کشور در شرایطی با سرمایه گذاری 17.8 میلیارد دلاری داخلی امضا شد که این طرح ها با ظرفیت جمعاً 600 هزار بشکه معادل 95 میلیون لیتر فراورده نفتی (که البته سهم بنزین از این میزان تولید فراورده هنوز مشخص نیست) تا پنج سال آینده به بهره برداری می رسند. این در حالی است که برخی آمارها و داده ها، تداوم قاچاق سوخت و نیز نشانه های پیشی گرفتن مصرف بنزین (با بیش از 100 میلیون لیتر در روز) از تولید (با کمتر از 100 میلیون لیتر در روز) را آشکار کرده و زمزمه های واردات بنزین از کشورهای همسایه شنیده می شود.

 آیین امضای مشارکت نامه تامین مالی و احداث دو طرح پالایشی شامل پتروپالایشگاه «شهید قاسم سلیمانی» و پالایشگاه «مروارید مکران» دیروز برگزار شد. 

در این مراسم جواد اوجی با اشاره به وضعیت تولید و مصرف بنزین و گازوئیل (نفت- گاز) اظهار کرد: ظرفیت پالایشی کشور هم‌اکنون حدود۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه در روز است و با توجه به روند مصرف بنزین و نفت‌ گاز در کشور به‌ویژه با افزایش مسافرت‌ها در پی کاهش شیوع کرونا، در بسیاری از روزها مصرف از تولید پیشی گرفته است که اگر این چنین پیش برود امنیت انرژی کشور دچار چالش می‌شود. اوجی به افزوده شدن 600 هزار بشکه  به ظرفیت پالایشی کشور (خراسان: معادل بیش از 95 میلیون لیتر، شامل بنزین و سایر فراورده های نفتی) به اجرای این پروژه ها اشاره کرد و گفت: ما هشت پروژه دیگر نیز در این زمینه داریم و مطمئن هستیم که این ۶۰۰ هزار بشکه با مشارکت این سهامداران توانمند به نتیجه مطلوب خواهد رسید. وزیر نفت ادامه داد: با برنامه‌ریزی، پروژه پالایشگاه مروارید مکران با توجه به پیشرفت ۱۰ درصدی کنونی تا چهار سال و نیم آینده و پتروپالایشگاه شهید قاسم سلیمانی نیز تا پنج سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.

مصرف بنزین بالا گرفت

اخبار احداث پالایشگاه ها بیش از هر چیز هشدارهای کنونی درخصوص مصرف و تولید بنزین و همچنین برخی ابهامات در این زمینه را یادآوری می کند. به گزارش تسنیم، امسال با وجود ادامه همه گیری کرونا شاهد افزایش قابل توجه مصرف بنزین در کشور هستیم به طوری که طبق اعلام افشین مهدوی، مدیر برنامه ریزی شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی، در چهار ماه امسال، به طور میانگین روزانه 100 میلیون و 900 هزار لیتر بنزین در کشور توزیع شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته 14 درصد افزایش دارد. این در حالی است که آمار تولید بنزین در چهار ماه امسال منتشر نشده و اظهارات رسمی مدیر هماهنگی و نظارت بر عملیات شرکت پالایش و پخش فرآورده های نفتی نشان می دهد متوسط تولید بنزین تنها در خرداد ماه حدود  95 میلیون لیتر در روز بوده است. در نتیجه با فرض تولید مشابه در ماه های ابتدایی امسال، باید گفت که روند مصرف به احتمال زیاد از تولید پیشی گرفته است.

چقدر از بنزین تولیدی کشور قاچاق می شود؟

دو نکته قابل توجهی که در رشد آمار مصرف می توان به آن اشاره کرد، فناوری پایین سوخت در خودروها و نیز مستتر بودن ارقام قاچاق سوخت در مصرف و رشد مصرف است. گزارش تیتر یک روز یک شنبه روزنامه خراسان نشان می دهد که خودروهای داخلی دو برابر استاندارد، بنزین مصرف می کنند. از سوی دیگر در شرایطی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی بهمن سال قبل، میزان قاچاق روزانه سوخت را 8.8 میلیون لیتر اعلام کرده که هم اکنون نیز میزان قاچاق روزانه سوخت که بخشی از آن شامل بنزین است، 10 تا 15 میلیون لیتر در روز برآورد می شود. در این میان تسنیم  حتی به نقل از بررسی های بورس انرژی  میزان قاچاق سوخت را زیاد می داند و مدعی  است که 70 درصد بنزین مصرفی افغانستان از طریق قاچاق از ایران وارد می شود !

تامین 70 درصد بنزین افغانستان با بنزین قاچاق شده از ایران؟

آمار قاچاق بنزین وقتی حساس تر می شود که شنیده می شود بنزین ایرانی در اطراف مرزها در حال سرازیر شدن به باک خودروهای کشورهای همسایه از جمله افغانستان است. به گفته میراجان سلیمان خیل، رئیس اتاق مشترک بازرگانی هرات و خراسان رضوی، بیش از 70 درصد بنزین مصرفی افغانستان از گذرگاه مرزی ایران وارد می شود. پیگیری ها از بورس انرژی (به عنوان مرجع رسمی فروش خارجی بنزین) نشان می دهد ایران در این مدت زمانی هیچ صادرات رسمی به افغانستان نداشته، از این رو به نظر می رسد حجم بنزین مذکور، توسط قاچاقچیان از مرز ایران خارج شده است. 

زمزمه آغاز واردات بنزین از کشورهای همسایه

همزمان با انتشار آمارهای رشد مصرف در برابر تولید بنزین، هم اینک زمزمه آغاز واردات بنزین در ماه جاری از یکی از کشورهای همسایه به گوش می رسد. با توجه به افزایش قیمت سوخت در بازارهای منطقه ای و جهانی، به نظر می رسد هزینه واردات این کالا برای کشور هزینه ای بیش از یک دلار در هر لیتر خواهد بود.

با این اوصاف، از آن جایی که افزایش ظرفیت تولید بنزین در کشور زمان بر است و واردات نیز بسیار هزینه زا خواهد بود، به نظر می رسد دولت باید از هم اینک به فکر راهکارهای جایگزین مصرف سوخت در کشور باشد.اگرچه برخی در این شرایط  افزایش قیمت بنزین را یکی از راه های کاهش مصرف و جلوگیری از قاچاق آن می دانند.  خاندوزی وزیر اقتصاد در نشست خبری اخیر خود، گفته است: «سیاست دولت با توجه به دستور رئیس جمهوری مبنی بر افزایش نیافتن قیمت، تلاش بر این است تا از راه های دیگر مانند گازسوز کردن خودروها شرایط طوری باشد که مصرف بنزین افزایش نیابد و نیاز به واردات بنزین نداشته باشیم‌.» با این حال، در کوتاه مدت احتمالاً دولت چاره ای برای واردات بنزین یا روی آوردن به تولید بنزین پتروشیمی برای جبران شکاف تولید و مصرف نخواهد داشت. در میان مدت نیز راهکارهایی نظیر توسعه گازسوز کردن خودروها و ایجاد مشوق برای استفاده از حمل و نقل عمومی می تواند به کار گرفته شود. در نهایت و در بلندمدت نیز چاره ای جز بهبود فناوری های سوخت خودروهای داخلی و نیز افزایش قیمت بنزین به منظور کنترل قاچاق سوخت و نیز کاهش بخشی از مصرف وجود نخواهد داشت.