آشنایی با انواع شرکت های دانش بنیان

نحوه ارزیابی شرکت ها

ارزیابی شرکت های متقاضی دریافت گواهی دانش بنیان وابسته به محصولی است که ارائه می کنند. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به عنوان نهاد ناظر و تصمیم گیرنده در حوزه دانش بنیان، با ارزیابی محصول و بررسی آن تصمیم می گیرد که محصول و شرکت ارائه دهنده آن در چه جایگاهی قرار می گیرند.

بسته به اطلاعات مالی شرکت و ویژگی های فنی محصول، در صورتی که وجود ویژگی های مد نظر معاونت علمی تأیید شود، گواهی مخصوصی به شرکت تعلق می گیرد که می تواند بر تسهیلاتی که به متقاضی تعلق می گیرد اثرگذار باشد.

ویژگی هایی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری حضور آنها را برای دریافت گواهی دانش بنیان الزامی می داند عبارتند از:

• سطح فناوری: دانش فنی نمونه آزمایشگاهی یا فرایند تولید محصول به دلیل پیچیدگی فنی به سختی قابل کپی برداری است، بازتولید آن نیازمند تحقیق و توسعه قابل توجه است و محصول دارای خواص یا کارکردهای پیچیده ای می باشد.

• مرحله تولید: محصول باید حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی ساخته شده باشد یا اگر به جای کالا خدمات دانش بنیان ارائه می شود، باید دارای اسناد فروش باشد. تکمیل بودن محصول در این مرحله بسیار مهم است، چون معاونت علمی در مراحل ارزیابی فرصت تکمیل محصول و ارتقای آن را به شرکت متقاضی نخواهد داد.

• طراحی مبتنی بر تحقیق و توسعه: محصول باید دارای طراحی قابل توجه یا فرایند تولید یا تجهیزات تولیدی باشد که مبتنی بر تحقیق و توسعه بر مبنای ایده داخلی، مهندسی معکوس یا انتقال فناوری و سپس ایجاد تغییر اساسی باشد.

همه محصولاتی که در حوزه دانش بنیان بررسی می شوند باید حتماً دارای این سه شرط باشند. با دارا بودن این شروط و ارائه کالا به معاونت علمی، این نهاد در صورت تأیید شدن کیفیت محصول یک گواهی برای شرکت صادر می کند. این گواهی بسته به اطلاعات مالی شرکت می تواند نوپا یا تولیدی و بسته به اطلاعات فنی محصول می تواند از نوع 1، 2 یا 3 باشد.

لازم به ذکر است که نوپا یا تولیدی بودن شرکت ها در عمده تسهیلات و برنامه های حمایتی که در این حوزه ارائه می شود، اثر خاصی ندارد. تنها تسهیلات وام که در این حوزه ارائه می شود برای شرکت های نوپا سقف کمتری دارد که بر اساس این استدلال منطقی است که شرکت های نوپا نیازمند توسعه و تجاری سازی محصول خود هستند و به دلیل فقدان درآمد مالی از منابع دیگر، قادر نخواهند بود مبالغ سنگین تر وام را بازپرداخت کنند.

البته نوع 1، 2 یا 3 بودن شرکت اثر قابل توجهی در تسهیلات شرکت می گذارد. از میان 110 برنامه حمایتی حوزه دانش بنیان، معافیت مالیاتی و معافیت گمرکی از ارزش و اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند. نوع 3 فاقد این دو معافیت است، نوع 2 تنها به معافیت گمرکی دسترسی پیدا می کند و نوع 1 می تواند هم از معافیت مالیاتی و هم از معافیت گمرکی استفاده کند. بنابراین، شرکت هایی که به قصد استفاده از این معافیت ها وارد حوزه دانش بنیان می شوند باید توجه داشته باشند که این تسهیلات تحت شرایط خاصی ارائه می شود و جزو تسهیلات عادی حوزه دانش بنیان قرار نمی گیرد.

شرکت های نوپا

شرکت هایی که در سال مالی گذشته فاقد اظهارنامه مالی بوده یا درآمد عملیاتی آنها در اظهارنامه صفر باشد، از نظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با عنوان شرکت های نوپا شناخته می شوند. شرکت هایی که متقاضی دریافت گواهی دانش بنیان و تولیدکننده یک محصول با سطح فناوری بالا هستند، می توانند بلافاصله پس از اتمام مراحل ثبت شرکت برای دریافت تأییدیه اقدام نمایند و گواهی دانش بنیان شرکت نوپا را دریافت کنند.

گواهی دانش بنیان برای شرکت های نوپا در سه نوع ارائه می شود که بر اساس نظر ارزیابی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مشخص می گردد. این انواع عبارتند از:

• نوپا نوع 1: دریافت گواهی نوع 1 نیازمند فعالیت در سطح بسیار بالاتری در مقایسه با سطح عادی بازار است و در برخی موارد حتی شروط خاصی از جانب معاونت علمی برای دریافت نوع 1 تعیین شده است. برای مثال، برای محصولات حوزه پلتفرم های سازمانی تنها زمانی نوع 1 به این محصولات تعلق می گیرد که سابقه به کارگیری گسترده در سازمانها را داشته باشند. محصولاتی که این سطح از دانش بنیانی را دریافت می کنند، می توانند از تمامی 110 برنامه حمایتی و تسهیلاتی دانش بنیان استفاده کنند که شامل معافیت مالیاتی و معافیت گمرکی نیز می شود.

در صورتی که محصول تولیدی شرکت دارای سه شرط سطح فناوری بسیار بالا، مرحله تولید در حد نمونه آزمایشگاهی و طراحی مبتنی بر تحقیق و توسعه بوده و بیش از ۲۵% درآمد در آخرین اظهار نامه مالیاتی شرکت حاصل از فروش محصولات و تولیدات دانش بنیان مجموعه شان باشد، محصول می تواند گواهی نوع 1 دریافت کند.

• نوپا نوع 2: گواهی نوع 2 یک پله پایین تر از نوع 1 قرار می گیرد. سطح فناوری و نحوه طراحی مبتنی بر توسعه در این محصولات پایین تر از سطح 1 قرار می گیرد، اما همچنان نیاز به یک نمونه آزمایشگاهی وجود دارد.

• نوپا نوع 3: گواهی دانش بنیان نوع 3 برای محصولاتی صادر می شود که سطح فناوری آنها نسبت به دو نوع دیگر پایین بوده و از نظر معاونت علمی به سختی در گروه دانش بنیان جای می گیرد. لازم به ذکر است که برای ارزیابی، همچنان نیاز به یک نسخه آزمایشگاهی وجود دارد.

شرکت های دانش بنیان تولیدی

گواهی دانش بنیان برای شرکت های تولیدی، مشابه شرکت های نوپا، در سه نوع ارائه می شود که بر اساس نظر ارزیابی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری مشخص می گردد. این انواع عبارتند از:

• تولیدی نوع 1: تغییرات و ویرایش آیین نامه بر ارزیابی شرکت های دانش بنیان تاثیری جدی نگذاشت. شرکت های دانش بنیان تولیدی نوع 1 به مجموعه ای از شرکت هایی اطلاق می شود که بیش از ۲۵% درآمدشان در آخرین اظهار نامه مالیاتی، حاصل از فروش محصولات و تولیدات دانش بنیان مجموعه شان باشد. نکته حائز اهمیت در این شرکت ها، علاوه بر داشتن طراحی کالا مبتنی بر تحقیق و توسعه، رسیدن محصول به مرحله تولید با بهره گیری سطح فناوری بسیار بالا و  تولید ارزش افزوده زیاد است که آن محصول را مشمول فهرست کالا و خدمات دانش بنیان سطح یک می کند.

• تولیدی نوع 2: گواهی نوع 2 یک پله پایین تر از نوع 1 قرار می گیرد. سطح فناوری و نحوه طراحی مبتنی بر توسعه در این محصولات پایین تر از سطح 1 قرار می گیرد، اما همچنان نیاز به یک نمونه آزمایشگاهی وجود دارد. محصولاتی که این سطح از دانش بنیانی را دریافت می کنند، می توانند از تمامی 110 برنامه حمایتی و تسهیلاتی دانش بنیان به جز معافیت مالیاتی استفاده کنند، اما همچنان شامل معافیت گمرکی می شوند.

• تولیدی نوع 3: گواهی دانش بنیان نوع 3 برای محصولاتی صادر می شود که سطح فناوری آنها نسبت به دو نوع دیگر پایین بوده و از نظر معاونت علمی به سختی در گروه دانش بنیان جای می گیرد. لازم به ذکر است که برای ارزیابی، همچنان نیاز به یک نسخه آزمایشگاهی وجود دارد. این قبیل محصولات گرچه از بخش عمده تسهیلات بهره مند می شوند، اما از معافیت مالیاتی و معافیت گمرکی برخوردار نیستند.

تعداد شرکت ها در هر دسته

بر اساس آنچه گفته شد، شرکت هایی که گواهی دانش بنیان دریافت می کنند یکی از شش نوع تأییدیه را دریافت خواهند کرد:

• نوپای نوع 1

• تولیدی نوع 1

• نوپای نوع 2

• تولیدی نوع 2

• نوپای نوع 3

• تولیدی نوع 3

تعداد شرکت هایی که در هر دسته تا به حال تأیید شده اند، برای متقاضیان دریافت گواهی دانش بنیان نمای مطلوبی از کلیت فرایند ارزیابی و نحوه اعطای گواهی ارائه می نماید. آمار نشان می دهند که معاونت علمی به ندرت شرکت های متقاضی را به عنوان سطح فناوری بسیار بالا یا بسیار پایین تأیید می کند و تمایل بیشتری به تأیید نوع 2 در این نهاد وجود دارد.

بر این اساس، به طور دقیق تا انتهای دی ماه 1400، طبق آمار معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، در مجموع بیش از 6500 شرکت دانش بنیان ثبت شده است. این تعداد شرکت از نظر نوع گواهی به شرح زیر دسته بندی شده اند: 

• 53% تولیدی نوع 2

• 27% نوپای نوع 2

• 10% تولیدی نوع 1

• 7% نوپای نوع 1

• 2% نوپای نوع 3

• 1% تولیدی نوع 3

نتیجه گیری

شرکت های دانش بنیان به طور کلی به شش دسته تقسیم می شوند: نوپای نوع 1، نوپای نوع 2، نوپای نوع 3، تولیدی نوع 1، تولیدی نوع 2 و تولیدی نوع 3. معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بسته به تعدادی ویژگی از پیش تعیین شده اقدام به اعطای انواع گواهی به شرکت های مشمول می نماید که اکثر این شرکت ها گواهی نوع 2 دریافت می کنند. لازم به ذکر است که معافیت های مالیاتی تنها به گواهی نوع 1 تعلق می گیرد.

برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت پاسخ  برای سئوالات احتمالی، مشاوران شبکه دانش بنیان ایران در روز های شنبه تا چهار شنبه هر هفته پاسخگوی سوالات شما خواهند بود. همچنین برای کسب اطلاعات کامل تر می توانید به وب سایت شبکه دانش بنیان ایران به این آدرس مراجعه کنید .