اشتراک در تضعیف رفاه، اختلاف در تقویت تولید

به گزارش اقتصادنیوز، بانک مرکزی و مرکز آمار به ارائه وضعیت رشد اقتصادی می بپردازند. مرکز آمار چندی پیش اقدام به اعلام رشد اقتصادی تا پایان پاییز کرد. دیروز نیز بانک مرکزی تصویر کلان اقتصاد ایران را به روز رسانی کرد. مقایسه این دو گزارش نشان می دهد اعداد برآورده شده برای بخش تولید متفاوت و بعضا غیر هم جهت است. یعنی بانک مرکزی خبر از پایان رکود یک بخش می دهد اما مرکز امار کماکان اعتقاد به رکود در این بخش دارد. در واقع در آمارهای رشد اقتصادی اعلام شده در بانک مرکزی و مرکز آمار تمایز های محسوسی به چشم می خورد. بااین وجود  هر دو  نهاد درباره معیار سنجش اقتصادی وضعیت رفاه نه ماهه جامعه  نسبت به موقعیت مشابه سال قبل هم نظر می گویند این متغیر 1 درصد کاهش پیدا کرده است.

رشد اقتصادی ناهم جهت در بانک مرکزی و مر کز آمار

با توجه به آمار و ارقام بانک مرکزی، اقتصاد ایران در فصل پاییز 3.9 درصد رشد نسبت به پاییز سال قبل تجربه کرده که این رقم بدون احتساب بخش نفت 2.9 درصد می باشد. 

مقایسه ارقام ثبت شده در این بخش با آن چه پیش از این مرکز آمار گزارش داده بود نمایانگر تمایز محسوسی بوده است. طبق داده های مرکز آمار رشد اقتصادی در فصل پاییز در کل اقتصاد کشور 0.8 درصد و در اقتصاد بدون بخش نفت 0.2 درصد عنوان شده است.

مشاهده می شود که از دیدگاه مرکز آمار در پاییز رشد کمتری در اقتصاد ایران شکل گرفته است.

در سه فصل گذشته از سال جاری اما طبق داده های  مرکز آمار نه تنها رشدی صورت نگرفته بلکه وضعیت نه ماهه اقتصادی کشور نسبت به موقعیت مشابه در سال قبل بدتر شده است. به روایت مرکز آمار رشد اقتصادی کل کشور در نه ماهه امسال، 1.2 درصد افت داشته و در صورتی که بخش نفت از محاسبات مجزا شود، این رقم منفی 1 درصد خواهد بود.

اما گزارش بانک مرکزی در قاب نه ماهه نشان از رشد اقتصادی 2.2 درصد در کل اقتصاد و 1.9 درصد در تولید بدون در نظرگرفتن نفت بوده است.

در فصل های بهار و تابستان نیز رشد اقتصادی اعلام شده در بانک مرکزی حدی مغایر با رقم ثبت شده در مر کز آمارداشته است.

 در بهار،رشد اقتصادی کشور به باور بانک مرکزی منفی 2.9 درصد و در تابستان 5.2 درصد بوده در حالی که این رقم از دید مرکز آمار در بهار منفی 4.4 درصد و  در تابستان منفی 0.2 درصد بوده است.

وضعیت بخش ها در اقتصاد در دو روایت

در بررسی فعالیتهای اقتصادی در 4 گروه اصلی مشاهده می شود که در فصل پاییز گروه خدمات در کارنامه بانک مرکزی 0.1 درصد افزایش پیدا کرده است. در مقایسه ای با بازه بزرگتر 9 ماهه در ایران این گروه، 0.3 درصد افت داشته است.

این بررسی در داده های مرکز آمار اما نشان می دهدکه در پاییز وضعیت اقتصادی بخش خدمات  3.7 درصد افت داشته و در قاب نه ماهه  سال جاری  1.8 درصد افت داشته است. اما این تنها تمایز آماری از منظر ارزش افزوده نبوده است.

کاهش رشد بخش نفت

 نفت یکی از اثر گذارترین بخش ها در محاسبه رشد از کانال ارزش افزوده است. بخش عمده ای از فعالیت های نفتی به تولید، استخراج و صادرات باز می گردد که کاملا در انحصار دولت است. مقایسه گزارش دو نهاد رسمی کشور نشان می دهد ارقام ثبت شده در این بخش حاکمیتی نیز تفاوت های جدی با هم دارند.

بانک مرکزی می گوید این بخش در فصل پاییز نسبت به پاییز سال قبل، 9.7 درصد افزایش داشته در حالی که در مرکز آمار این بخش رشدی معادل با 4.9 درصد داشته است.

در مقایسه 9 ماهه اما روایتهای بانک مرکزی و مرکز آمار از رشد اقتصادی در بخش نفت نه تنها متفاوت بلکه غیر هم جهت نیز گزارش شده است. اقتصاد بخش نفت در این مقطع طبق داده های بانک مرکزی 3.9 درصد افزایش داشته در حالی که این رقم در محاسبات مرکز آمارنسبت به سال قبل 2.4 درصد کاهش داشته است.

کاهش وضعیت رفاه اقتصادی به تایید دو مرکز

در کنار محاسبه رشد از مسیر ارزش افزوده، این متغیر از منظر هزینه ها نیز برآورد می شود. در  این روش مصرف  خصوصی همواره نمایانگر وضعیت رفاه جامعه است. مصرف دولتی متاثر از وضعیت بودجه‌ای دولت است. در گزارش های بانک مرکزی  متغیر مصرف خصوصی در فصل پاییز 0.1 درصد رشد و در نه ماهه ابتدای سال در مجموع 1.1 درصد افت را ثبت کرده است.

 به عبارت دیگر طبق داده های بانک مرکزی وضعیت رفاه جامعه در پاییز امسال نسبت به سال قبل 0.1 درصد افزایش داشته اما در مجموع 9 ماه ابتدای سال نسبت به سال قبل 1.1 درصد کاهش را ثبت کرده است.

این رقم در گزارش مرکز آمار از وضعیت نه ماهه مصرف خصوصی در کشور نیز تقریبا نزدیک به برآورد بانک مرکزی بوده و در حد منفی 1 درصد ثبت شده است. گروه مهم دیگر در سمت هزینه بخش سرمایه است.

تفاوت در سرمایه گذاری

در گروه تشکیل سرمایه ثابت ناخالص دو بخش ماشین آلان و ساختمان حضور دارد که نقش اصلی را در بخش ساختمان دولت بازی می کند. در داده های بانک مرکزی 0.2 درصد رشد در کل این بخش در بازه نه ماهه ثبت شده است.

این در حالی است که بخش ماشین آلات 1.7 درصد نسبت به موقعیت مشابه در سال قبل افت داشته و بخش ساختمان 0.8 درصد رشدپیدا کرده است.

به بیان دیگر درداده های بانک مرکزی عمده رشد اقتصادی در بخش سرمایه به گروه ساختمان تعلق داشته است.