دو فرضیه درباره مدیریت ترافیک در اولین برف پایتخت در 98

به گزارش «دنیای اقتصاد»، دیروز اولین روز برفی سال ۹۸ تهران بود که بارش برف زودتر از موعد و در میانه پاییز بسیاری از مناطق شهر را سفیدپوش کرد. برف اول امسال یک تفاوت مهم با بسیاری از روزهای برفی داشت؛ با وجود اینکه این رویداد جوی پیش از موعد مورد انتظار هر ساله رخ داد، اما از دست کم چهار روز قبل این شرایط جوی به شکل رسمی توسط سازمان هواشناسی کشور پیش‌بینی و اطلاع‌رسانی شده بود. افزون بر این، کارشناسان هواشناسی نیز از هفته گذشته در شبکه‌های اجتماعی به ویژه تلگرام، برف تهران را پیش‌بینی کرده بودند. حتی نرم‌افزارهای هواشناسی قابل نصب روی تلفن‌های همراه نیز دست کم از دو روز گذشته این تغییرات جوی و کاهش دمای تهران به ۲ درجه سانتیگراد را پیش‌بینی و اعلام کرده بودند. بنابراین ساکنان تهران اعم از مدیران شهری و عموم شهروندان از ۹۶ ساعت قبل در جریان رویداد جوی صبح شنبه تهران قرار داشتند. براساس پیش‌بینی سازمان هواشناسی کشور که سه‌شنبه هفته گذشته انتشار عمومی پیدا کرد، بارش برف و باران در ۱۴ استان از جمله تهران از جمعه شب تا اواسط هفته جاری پیش‌بینی و حتی افت دما به ۵ درجه سانتیگراد نیز اعلام شده بود. طبق همین پیش‌بینی‌ها از صبح شنبه بارش برف در مناطق مختلف پایتخت آغاز و از حوالی ساعت ۹ سنگین شد، طوری که معابر تمام مناطق نیمه شمالی شهر شامل مناطق یک تا پنج و منطقه ۲۲ در مدت کوتاهی سفیدپوش شدند. البته حجم بارش در شمال و شرق تهران یعنی مناطق یک، دو، سه و پنج به مراتب بیشتر از دیگر مناطق بود. طبیعی است شمار زیادی از شهروندان ساکن این مناطق برای سفرهای روتین و هر روزه خود با انگیزه کار و تحصیل دچار مشکل شدند و عملا تحت تاثیر قفل شدن معابر، بسیاری از شهروندان نتوانستند به موقع به مقصد خود برسند.

نگاهی به نقشه‌های ترافیکی روز گذشته، تصویری از جنس متفاوت ترافیک در نیمروز شنبه را منعکس می‌کند. نقشه‌های ترافیکی دیروز تفاوت زیادی با ساعات پیک ترافیک روزهای کاری هفته گذشته نداشته‌اند، چراکه جنس در راه ماندن و اتلاف وقت خودروسواران در ازدحام خودروها متفاوت بود. دیروز بسیاری از شهروندان که بین ساعت ۸:۳۰ تا ۹ مثل هر روز قصد خروج از منزل با خودروی شخصی را داشتند، به دلیل لغزندگی معابر ناشی از عدم شن‌پاشی و نمک‌پاشی توسط عوامل شهرداری، اصلا نتوانستند از محله خود خارج شوند؛ برخی از ساکنان مناطق شمالی هم که به هر زحمت وارد معابر شریانی اصلی شدند، در ابتدای مسیر تصمیم به توقف گرفته و خودروی خود را در حاشیه معبر پارک

کردند.  شدت بارش رفته‌رفته به حدی افزایش یافت که از حوالی ساعت ۱۱ در مناطق شمالی شهر عملا امکان خروج خودرو از پارکینگ هم وجود نداشت. طبیعی است تصویر دقیقی از این جنس ترافیک در نقشه‌ها منعکس نشده است، چراکه دوربین‌های شرکت کنترل ترافیک غالبا در معابر اصلی نصب شده و ازدحام درون محله‌ای خودروها را رصد نمی‌کند. به گزارش «دنیای اقتصاد»، در این روز برفی با وجود پیش‌بینی‌های مکرر قبلی، تهران با یک غایب بزرگ روبه‌رو بود؛ غیبت عوامل شهرداری در حوزه برف‌روبی و پاکسازی معابر از این جهت که همه شهروندان از هفته گذشته در جریان تغییرات جوی پیش‌رو قرا گرفته بودند، سوال‌برانگیز و غیر قابل توجیه بود. مشاهدات عینی حاکی است دست کم تا ظهر دیروز، نیروهای خدمات شهری برای برف‌روبی معابر حضور پررنگی در مناطق نیمه شمالی شهر نداشتند و با توجه به اینکه حضور آنها در مناطق نیمه جنوبی به دلیل شدت پایین بارش، اهمیت چندانی نداشت، می‌توان این طور تلقی کرد که محدوده برفی تهران خالی از حضور عوامل میدانی مدیریت شهری بود. این در حالی است که شهروندان هشدارهای هواشناسی را درباره بارش برف کاملا جدی گرفته بودند و این موضوع را می‌شد در نوع پوشش زمستانه آنها و همین‌طور انتخاب خودروی شخصی برای تردد مشاهده کرد. در حالی که تجربه گذشته حاکی است شهروندان در اولین روز اجرای سهمیه‌بندی بنزین اغلب قید سفر با خودروی شخصی را می‌زنند و معابر شهرهای بزرگ به ویژه تهران خلوت می‌شود، دیروز به دلیل اینکه اخبار بارش برف به گوش پایتخت‌نشینان رسیده بود، بسیاری از آنها با وجود اجرای سهمیه‌بندی تصمیم به تردد با خودروی شخصی داشتند که البته برخی ناکام ماندند و برخی هم در میانه مسیر یا در مقصد با مشکل روبه‌رو شدند. در عین حال همین انتخاب خودروی شخصی توسط شهروندان به‌رغم اجرای سهمیه‌بندی نشان می‌دهد مردم هشدارهای هواشناسی را جدی گرفته بودند، اما مدیران شهری از کنار موضوع گذشتند و شکل برخورد آنها با اولین برف امسال تهران حکایت از نوعی بی‌تدبیری در مواجهه با بارش داشت. برخی از مدیران شهری دیروز در مصاحبه با خبرگزاری‌ها مدعی شدند که آمادگی لازم برای مواجهه با برف را داشته‌اند و از حضور نیروهای خدمات شهری و خودروهای برف‌روبی در معابر خبر دادند اما مشاهدات میدانی نشان داد آنطور که در مصاحبه‌ها گفته می‌شد، عمل نشد.  در این بین برای بسیاری از شهروندان این پرسش پیش آمده که چرا با وجود پیش‌آگاهی از بارش امروز، بازهم مدیران شهری تا دقیقه ۹۰ در بی‌عملی ناشی از بی‌تدبیری باقی ماندند و ترافیک عجیب بزرگراه‌ها در حدود ساعت ۱۰ تا ۱۲را با یخزدایی و برف‌روبی به موقع، قبل از وقوع چاره نکردند؟ دو سناریو در پاسخ به این پرسش قابل‌طرح است؛ نخست اینکه انسجام موثر در مجموعه شهرداری تهران در دوره کنونی وجود ندارد.  بارش ۲۵آبان ۹۸ در واقع دومین تجربه مدیران شهری این دوره در زمینه مواجهه با برف سنگین بود؛ نخستین‌بار در هشتم بهمن ۹۶ یعنی حدود دو سال قبل چنین بارش سنگینی تهران را سفیدپوش کرد و در آن زمان هم مدیریت بسیار ضعیفی در مواجهه با برف اعمال شد. به گزارش «دنیای‌اقتصاد» در آن مقطع زمانی هم پیش‌بینی بارش برف در بسیاری از شهرهای کشور از جمله تهران توسط هواشناسی صورت گرفته بود و به همین دلیل با شروع بارش برف در ساعات ابتدایی همان روز، مدارس تهران در تمام مقاطع تعطیل اعلام شد. تصمیم‌گیری به‌موقع برای تعطیلی مدارس سبب شد تعداد زیادی از خانواده‌ها در آن روز برفی از منزل خارج نشوند و در نتیجه به روان‌سازی ترافیک معابر اصلی و فرعی شهر کمک کنند. اما با وجود اخذ تدبیر به‌موقع برای روان‌سازی ترافیک در صبح روز بعد از بارش برف، در برخی مناطق تهران، خیابان‌ها و معابر فرعی دست‌کم تا ساعت ۱۰ صبح برای عبور و مرور افراد برف‌روبی و پاکسازی نشده بود، در نتیجه بسیاری از شهروندان با سختی برای خروج از منزل مواجه شدند. این وضعیت سبب تحویل بار مضاعف به شبکه مترو و به شکل ازدحام مسافران در سکو و قطارها نمایان شد.

گزارش‌های متعدد مردمی از عملکرد نامناسب ستاد برف‌روبی در برخی مناطق شهر تهران به‌ویژه در معابر و خیابان‌های غرب تهران که منجر به در راه ماندن برخی از شهروندان شد در حالی دریافت می‌شد که در سایر مناطق شهر تهران همچون منطقه ۴ عملیات برفی‌روبی و پاکسازی معابر فرعی نیز به خوبی انجام شده بود. این دو شکل متفاوت برخورد ستاد برف‌روبی در برف بهمن ۹۶ نشان می‌دهد مدیریت واحد در شهرداری تهران برای نحوه مواجهه با یک روز برفی با وجود اعلام سازمان هواشناسی از روزهای گذشته مبنی بر بارش برف و باران، وجود نداشته و همچنان خلأ انسجام موثر میان مدیران رده‌بالا و میانی با عوامل اجرایی در مدیریت شهری مشهود است.

فرضیه و سناریوی دوم قابل طرح درباره علت بی‌تدبیری مدیران شهری در روز گذشته، به «عملکرد روباتیک عوامل شهری» باز می‌گردد، به این معنا که عوامل اجرایی شهرداری به جای اینکه خود را با اطلاعیه‌ها، تغییرات جوی و رخدادهای پیش‌بینی شده یا نشده تطبیق دهند، به شکل سنتی و بر اساس الگوهای کاری روتین گذشته عمل می‌کنند. با این نگرش طبیعی است انتظار کار ویژه بابت مدیریت عوارض ناشی از بارش برف در آبان بی‌پاسخ می‌ماند، چراکه عموما بارش برف از آذرماه به بعد رخ می‌دهد. صرف‌نظر از اینکه کدام سناریو به صحت نزدیکتر است، شهرداری تهران برای دومین‌بار در دوره کنونی مدیریت شهری از شهروندان نمره مردودی دریافت کردند.

جالب اینجاست که با وجود پیش‌بینی‌های مکرر، دیروز اصغر عطایی، مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران مدعی شد چون بارش برف همزمان با نیم ساعت نخست پیک ترافیکی پایتخت بود، امکان استفاده از تجهیزات ماشینی ما برای برف‌روبی از دست رفت و نقاطی در مناطق یک و پنج به دلیل فقدان تجهیزات، دچار مشکل شد. این موضوع در حالی به‌عنوان علت کندی برف‌روبی مطرح شد که شهرداری از روز تعطیل جمعه می‌توانست به بهترین شکل برای استقرار خودروهای برف‌روبی و دیگر تجهیزات استفاده کند. دیروز برخی از مدیران شهری نیز به مرکز کنترل ترافیک شهر رفتند تا از آنجا اوضاع ترافیک را رصد و فرمان‌های لازم را صادر کنند، در حالی که بخش مهمی از ترافیک در معابر فرعی اصلا از طریق دوربین‌های این مرکز قابل‌رصد نبود و حضور مدیران شهری در این مرکز کارکرد خاصی در بهبود اوضاع نداشت.