ماجرای بازگشت محصولات کشاورزی صادراتی و پیامدهای آن

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از ایسنا، بازگشت محموله‌های صادراتی محصولات کشاورزی ایران، موضوعی که طی چند هفته گذشته در صدر اخبار قرار گرفت. به طور قطع این اتفاق نه تنها باعث بی‌اعتمادی کشورهای هدف صادراتی و از دست دادن آنها می شود، بلکه امروز تولیدکنندگان محصولات کشاورزی داخل نیز از این جریان دچار آسیب شده‌اند.

برگشت خوردن محموله‌های صادراتی فلفل، کیوی و سیب زمینی از کشورهای روسیه، هند، ازبکستان، ترکمستان و... اگرچه هرکدام با دلایل مختلفی به ایران مرجوع شدند، اما وجه اشتراک بازگشت محصولات کشاورزی صادراتی به ایران، استفاده از کود و سموم غیراستاندارد است. متأسفانه این اتفاق علاوه بر اینکه بی‌اعتمادی بازارهای صادراتی را به همراه دارد، از سوی دیگر مردم در داخل گلایه دارند که این محصولات به راحتی و بدون هیچ نظارتی سر سفره‌های آنها می‌آید.

نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات کشاورزی استان اصفهان با اشاره به مشکل پیش آمده در برگشت برخی محصولات کشاورزی صادراتی ایران به ویژه از روسیه به ایسنا، گفت: دلیل این اتفاق استفاده از چهار مدل سم در محصولات کشاورزی صادراتی ایران بود که در داخل کشور روسیه ثبت نشده بود، اگرچه از اردیبشهت امسال نیز مکاتبات بسیاری در این زمینه با ایران انجام شده بود، اما متأسفانه متولیان این حوزه در کشور نه تنها پاسخ این مکاتبات را ندادند، بلکه با پشت گوش انداختن جریان، حتی این موضوع را به تولیدکنندگان محصولات کشاورزی انتقال ندادند.

محمدرضا کیانی افزود: از سوی دیگر نه تنها آموزش‌های لازم در استفاده از کود و سم به تولیدکنندگان داده نشده، از سوی دیگر موضوع کود و سم غیرمجاز و واردات آن در کشور به نوعی مدیریت نمی‌شود که تجمیع لایه به لایه این شرایط، باعث برگشت محصولات کشاورزی صادراتی ایران از دیگر کشورها همچون روسیه، تاجیکستان و ... شده است.

وی گفت: از ۱۵ سال پیش بارها تأکید کرده‌ایم که در تولید محصولات کشاورزی به سمت استاندارد و مقررات جهانی کدکس پیش رویم که این کار نه تنها برای توسعه تجارت خارجی، بلکه برای سلامت غذایی جمعیت داخل کشور است، چراکه امروز سرطان در کشور بیداد می‌کند و حتی اگر صادرات محصولات کشاورزی در داخل حل شود، باید به موضوع سلامت محصولات غذایی و کشاورزی در داخل نیز اهمیت دهیم.

قدرت مافیای کود و سم در کشور

نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات کشاورزی استان اصفهان درباره اینکه چرا تاکنون به سمت مقررات کدکس نرفته‌ایم؟ معتقد است: گردش مالی کود و سم در اختیار یک‌سری مافیا در کشور است و شاید بالای صدها میلیارد تومان باشد، متأسفانه مافیای کود و سم در فضایی کار می‌کنند که حاضر به حذف آن نیستند، اما پیگیری این موضوع در رسانه‌ها به نوعی قابلبت ردیابی دارد. 

وی تأکید کرد: متأسفانه برخی کارشناسان کشاورزی هستتد که ذینفع در میزان واردات، تولید و مصرف کود و سم در محصولات کشاورزی هستند.

کیانی گفت: هیچ فردی به راحتی امکان ثبت سفارش، واردات و یا تولید و ثبت کود و سم را ندارد و اگر بخواهیم این مراحل را طی کنیم، در پروسه‌ای که برای این کار است، کارشناسانی وجود دارند که به دنبال سهم خواهی هستند و به نوعی این افراد به دلیل حاشیه سود بسیار بالا و سنگین، حاضر به هزینه کردن برای استفاده سم و کود در محصولات کشاورزی هستند.

وی البته با اعتقاد بر اینکه روسیه به راحتی از تولیدات کشاورزی ایران نمی‌گذرد و به نوعی کیفیت فلفل ایران را هیچ منطقه‌ای ندارد، گفت: مشکل کود و سم غیراستاندارد، قابل حل شدن است و گلخانه‌ها به دنبال گرفتن گواهینامه‌های لازم هستند، اما این پروسه گاه طولانی مدت است که موجب زیان سنگینی به تولیدکننده و مصرف کننده می‌شود.

استانداردسازی محصولات کشاورزی صادراتی 

نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات کشاورزی استان اصفهان با تأکید بر اینکه البته در این زمان به طور قطع رقبای صادراتی ایران، منتظر نخواهند ماند و اگر برای استانداردسازی تولیدات کشاورزی عجله نکنیم زمان را از دست می‌دهیم، تصریح کرد: استاندارد کردن تولیدات کشاورزی شاید حدود چهار تا پنج ماه زمان می‌برد که با برنامه‌ریزی می‌توان، تولیدات فضای باز کشاورزی را در یک دوره سه ماهه و تولیدات گلخانه‌ای را تا یک سال، مطابق استانداردهای روز دنیا کرد.

وی گفت: البته این کار بر عهده وزارت جهاد کشاورزی است که بعضاً آن را انجام نمی‌دهد، اما بخش خصوصی آمادگی انجام پروسه استانداردسازی محصولات کشاورزی را دارد.

کیانی درباره اینکه محصولات کشاورزی برگشت خورده کجا مورد استفاده قرار می‌گیرند، توضیح داد: بخشی از محصولات، خوراک دام می‌شود، بخشی از آن بعد از خشک شدن پودر و همچنین بخشی دیگر آن همچنان از تولیدکننده و صادرکننده خریداری و از مرزهای دیگر صادر می‌شود و البته برند آن به نام کشور دیگری تغییر می‌کند.

وی با تأکید بر اینکه در بازگشت محصولات صادراتی کشاورزی ایران از دیگر کشورها امروز تولیدکنندگان دچار آسیب زیادی شده‌اند، گفت: تولیدکنندگان محصولات کشاورزی امروز نه تنها توان پرداخت اقساط خود، کارگر و ... را ندارند، بلکه فعالیت آنها به نوعی قفل شده است.

نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات کشاورزی استان اصفهان تصریح کرد: امروز زنجیره تولید محصولات کشاورزی از تولید تا صادرات آن از مرجوع شدن محصولات کشاورزی صادراتی آسیب دیده‌اند، البته ممکن است یک تاجر به دلیل توان مالی بیشتر، کمتر آسیب ببیند، اما تولیدکننده و گلخانه‌داری که بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ متر فضای گلخانه‌ای دارد در این شرایط نابود شود.

مصرف کود در کشور هنوز به ۳ میلیون تن نرسیده 

مدیرعامل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی نیز با بیان اینکه میزان مصرف کودهای یارانه‌ای ازته، فسفاته و پتاسه طی سال‌های اخیر به استناد آمار و اطلاعات موثق، هیچگاه دچار پٌرمصرفی نبوده و مقادیر مصرف شده همواره کمتر از میزان توصیه شده توسط مؤسسه تحقیقات خاک‌وآب بوده است.

حمید رسولی اظهار کرد: هر ساله در ابتدای سال، مؤسسه تحقیقات خاک‌وآب، نیاز کشور به انواع کودهای ازته، فسفاته و پتاسه را به وزارت متبوع اعلام و وزارتخانه نیز کودهای موردنیاز و مقادیر آنها را در همین چارچوب به شرکت خدمات حمایتی کشاورزی ابلاغ می‌کند.

وی میزان نیاز کشور به کودهای ازته، فسفاته و پتاسه را مطابق ابلاغ مؤسسه تحقیقات خاک‌وآب کشور به طور متوسط ۴.۵ میلیون تن در سال اعلام کرد و افزود: طی یک دهه اخیر مصرف کودهای مذکور، سالیانه هیچگاه به ۳ میلیون تن نرسیده است.

مدیرعامل شرکت خدمات حمایتی کشاورزی تأکید کرد: با وجود مصرف پایین کودهای فسفاته و پتاسه در کشور در سال‌های گذشته، با پنج برابر شدن قیمت کودهای مذکور از ابتدای سال ۱۳۹۹ به علت تغییر نرخ ارز تخصیصی از رسمی به نیمایی، میزان مصرف این دو نوع کود مجدداً کاهش یافته و با مقادیر توصیه شده توسط مراکز تحقیقاتی فاصله بیشتری پیدا کرده‌اند و با توجه به نقش و تأثیر بی‌بدیل کودهای مذکور در کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی و ارتقاء سطح سلامت جامعه، اکنون کم مصرفی در کودهای فسفاته و پتاسه به یکی از دغدغه‌های مهم کارشناسان و مدیران بخش کشاورزی تبدیل شده است.

کودهای بی‌کیفیت از چرخه خارج می‌شوند

وی در خصوص کود اوره توضیح داد: میزان ازت توصیه شده توسط مؤسسه تحقیقات خاک‌وآب کشور سالیانه بین ۲.۵ تا دو هفت دهم میلیون تن است. درحالی‌که به طور متوسط مصرف کود اوره در کشور طی یک دهه اخیر، همواره کمتر از ۲ میلیون تن در سال بوده و بیشترین میزان مصرف کود اوره در سال ۱۳۹۹ نیز بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار تن کمتر از مقادیر توصیه شده توسط مؤسسه تحقیقات خاک‌وآب است، بنابراین در کود اوره نیز ما دچار پٌرمصرفی نیستیم.

رسولی درباره کیفیت کودهای شیمیایی تدارک شده توسط شرکت خدمات حمایتی کشاورزی اظهار کرد: فرایند تأمین، توزیع و مصرف کودهای تدارک شده توسط دولت در چارچوب «سامانه کنترل کیفی» با نظارت کامل صورت گرفته و از بالاترین کیفیت ممکن برخوردار است و اگر کودی دارای کیفیت نامناسب باشد به طور سیستماتیک شناسایی و از چرخه توزیع خارج خواهد شد.

وی نتایج مثبت حاصل از آزمایشات مستمر مؤسسات تحقیقاتی و نظارتی از انبارهای شرکت خدمات حمایتی کشاورزی را نشان از کیفیت بالای کودهای تدارک شده توسط دولت دانست و با اطمینان‌بخشی به آحاد مردم از کشاورزان تقاضا کرد که کودهای موردنیاز خود را صرفاً از شبکه رسمی فروش به ویژه شبکه بزرگ کارگزاران شرکت خدمات حمایتی کشاورزی تهیه کرده و در مصرف آنها نیز دستورالعمل‌های فنی ابلاغی را مورد توجه جدی قرار دهند.