ردپای قیمت دلار در پس انداز خانوارهای شهری

بررسی تفاضل هزینه از درآمد در خانوارهای شهری

بنا به گزارش اکوایران، براساس آمارهای مرکز آمار ایران تا سال 1399 هزینه خانوارهای شهری به طور متوسط درکشور روندی افزایشی داشته است. این هزینه به طور متوسط در سال 95 در هر ماه برابر با 2 میلیون و 373 هزار تومان ثبت شده بود. در سال های بعد این رقم مسیری افزایشی پیموده و در نهایت با روندی صعودی متوالی به 5 میلیون و 178 هزار تومان در هر ماه در سال 99 رسید.

این درحالی است که در بخش درآمد، این رشد مسیر صعودی تری را طبق داده های مرکز آمار پیموده است.

در سال 95 درآمد هر خانوارشهری به طور متوسط در هر ماه برابر با 2 میلیون و 643 هزار تومان بوده که تفاضل آن از هزینه در این سال در سطح 270 هزار تومان بوده است. در سال های بعد این درآمد افزایش یافته و رشد درآمد به نحوی بوده که کم کردن هزینه از درآمد نیز مسیری صعودی را بپیماید.

در همین رابطه طبق داده های مرکز آمار درآمد ماهانه خانوار شهری در سال 99 معادل با 6 میلیون و 223 هزار تومان بوده که در صورت کسر هزینه از این رقم در این مقطع حاصل در هر ماه تقریبا به طور متوسط برابر با 1 میلیون و 44 هزار تومان به دست می آید.

مقایسه آمار نشان از افزایش پس انداز در سال های اخیر در ایران داشته اما برای مقایسه دقیق تر لازم است دو اثر را به طور جداگانه حذف کنیم تا بدانیم کدام عامل سهم کمتر یا بیشتری را در این تغییرات ثبت کرده است.

بررسی دو اثر تورم و نرخ دلار در پس انداز خانوارهای شهری

در همین رابطه اگر سال 95 را به صورت سال پایه در نظر بگیریم مشاهده می شود تفاضل هزینه از درآمد در کشور در سال 97 با حذف اثر تورم کمترین میزان را داشته و در سال 99 کماکان بیشترین سطح را ثبت کرده است.

محاسبات حذف اثر تورم با احتساب شاخص قیمت مصرف کننده در هر سال انجام می شود. طبق این روش برآورد میشود که مثلا مقدار مشخصی هزینه در هر سال در صورت حذف اثر تورم معادل با چه مبلغی در سال پایه است؟

در همین رابطه حذف اثر تورمی از سال های بعد از 95 نشان می دهد تفاضل هزینه از درآمد در سال 97 برابر با 253 هزار تومان در هر ماه بوده که این رقم در 5 سال اخیر کمترین میزان راداشته است.

رفته رفته اما بر این متغیر در سال های بعد افزوده شده و در نهایت در سال 99 میزان پس انداز  هر خانوار شهری در هر ماه به قیمت های سال 95 برابر با 413 هزار تومان به ثبت رسیده است.

اثر دیگری که می تواند این درجه بندی را تعیین کند اثر دلار است. برای یافتن این شاخص باید نرخ دلار را به صورت میانگین در هر سال برآورد کرد. در همین خصوص برآورد دلاری پس انداز هر خانوار شهری در هر ماه نشان می دهد در سال 96 بیشترین سهم دلاری پس انداز نصیب هر خانوار شده و در این برآورد نیز سال 97 کمترین سهم را داشته است.

طبق آمارها نرخ دلار در سال 95 برابر با 3 هزار و 644 تومان به طور میانگین بوده و تفاضل هزینه از درآمد نیز در آن سال معادل با 74 دلار ثبت شده است. در سال 96 این رقم برابر با 77 دلار در هر ماه برای هر خانوار شهری بوده که با اعمال شوک تحریم ها در سال 97 به یکباره این رقم افت قابل ملاحظه ای داشته و تا 32 دلار تنزل پیدا کرد.

در ادامه هرچند مسیر این شاخص سعی کرد صعودی شود اما باز هم هنوز با سطوح سال 95 و 96 فاصله قابل ملاحظه ای داشته است. با توجه به آن که میانگین نرخ دلار در سال 99 برابر با 23 هزار و 150 تومان در نظر گرفته شده پس انداز هر خانوار شهری در این سال به طور متوسط برابر با 45 دلار بوده که هنوز با سال های 95 و 96 تفاوت چشمگیری دارد.

بررسی سطح رفاه در استان های کشور

بررسی شاخص پس انداز یا تفاضل هزینه از درآمد در خانوارهای شهری کشور به تفکیک استان ها در سال 99 نشان می دهد این رقم در آذربایجان غربی بالاترین سطح را در مقایسه با سایر استان ها داشته است. تقریبا معادل با 2 میلیون تومان. شهر یزد نیز در این دسته بندی رتبه دوم را داشته که برابر با 1 میلیون و 634 هزار تومان به ثبت رسیده است.

در این رده بندی استان تهران رتبه دهم را در میان استان های دیگر داشته و تفاضل هزینه از درآمد خانوارهای شهری در این استان به طور متوسط برابر با 1 میلیون و 175 هزار تومان ثبت شده است.

در مقابل استان مرکزی با پس انداز تنها 53 هزار تومان در هر ماه کمترین میزان این شاخص را در میان استان های کشور به ثبت رسانده و پس از آن سیستان و بلوچستان با 224 هزار تومان در جایگاه بعدی قرار گرفته است. در انتها ذکر این نکته نیز مهم است که به هر حال ارقام به ثبت رسیده به صورت متوسط در نقاط شهری کشور است. متوسط یعنی متوسط درآمد و هزینه ده دهک جامعه.

در صورتی که آمارها را با تفکیک بیشتری مورد تحلیل قرار دهیم نتایج می تواند متفاوت از میزان متوسط برآورد شده در مرکز آمار باشد.