تشدید اختلالات روحی در سایه کرونا

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از مهر، سایه سیاه کرونا ماه هاست که ابعاد گوناگون از زندگی انسان‌ها را تحت تأثیر خود قرار داده است. آنها که مبتلا نشده‌اند با وحشت ابتلاء دست به گریبان هستند و بسیاری از آنها که بیماری را پشت سر گذاشته‌اند، در کنار تجربه تلخ بیماری از ابتلاء مجدد در هراسند.

در این میان بازماندگان قربانیان کرونا با سوگی خاموش دست به گریبان هستند و بی آنکه آغوشی مرهم دردهایشان باشد، فوت نزدیکانشان را تاب می‌آورند. نفس‌های تنگ و محبوس، اشک‌های بی صدا، چهره‌های پنهان پشت ماسک‌ها و کسب و کارهای از رونق افتاده، ارمغان تلخ همه گیری بیماری مهلکی است که به یک باره از راه رسید و روزگار آدم‌ها را خاکستری کرد.

تغییر سبک زندگی

بی تردید هجوم ویروس تاجدار زندگی مردم را به شدت تحت تأثیر خویش قرار داده است. «شکوفه» بانوی میانسال گیلانی درباره اثرات روحی کرونا به خبرنگار مهر گفت: زندگی من و اطرافیانم بعد از همه گیری کرونا دستخوش تغییرات بسیار شده است.

وی افزود: این روزها بیشتر ساعات روز را در منزل به سر می برم و تنها برای انجام کارهای ضروری از منزل خارج می‌شوم. ابتدا سعی می‌کردم با خواندن کتاب و تماشای فیلم سرم را گرم کنم اما حالا بسیار بی حوصله هستم.

شکوفه با بیان اینکه هر بار خارج شدن از منزل هم برایم استرس فراوان به همراه دارد، ادامه داد: اجناس را پس از خریداری در منزل چندین بار ضدعفونی می‌کنم، در حالی که می دانم یک بار کافیست و این همه وسواس ضرورت ندارد.

شکوفه با اشاره به اینکه تا پیش از هجوم این بیماری هفته‌ای سه بار در باشگاه به ورزش می‌پرداختم و هر پانزده روز در دورهمی دوستانه‌ای حضور می‌یافتم، ادامه داد: حالا مدام با خستگی بی دلیل و نگرانی از ابتلاء فرزندانم به بیماری دست به گریبان هستم. شنیدن آمار مبتلایان و فوتی‌ها و همچنین دیدن وضعیت اقتصادی جامعه و رکود بسیاری از کسب و کارها نیز بر ناراحتی‌های انسان اضافه می‌کند.

آثار کرونا بر روان انسان‌ها

بار تبعات کرونا بر روان جامعه سنگینی می‌کند. «سمیه شکرگزار» روانپزشک با بیان اینکه ویروس کرونا به صورت مستقیم و غیر مستقیم می‌تواند موجب مشکلات و تبعات روانشناختی برای افراد شود، در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: از اثرات مستقیم ویروس کرونا می‌توان به تأثیر آن بر مغز و ایجاد یک نوع التهاب مغزی اشاره کرد که می‌تواند به برخی تغییرات شخصیتی یا اختلالات خلقی ختم شود.

وی افزود: همچنین خود بیماری کرونا می‌تواند موجب بروز سندروم خستگی مزمن شود که حتی پس از بهبودی ممکن است تا چندین ماه در فرد باقی بماند و اختلال عملکرد شدید در پی داشته باشد. چنین شخصی مدام خسته و ناتوان است و قادر به انجام کارهای روزمره خویش نیست.

شکرگزار در ادامه به اختلالات اضطرابی موجود در جامعه نظیر وسواس و تأثیر پذیری این اختلال از کرونا نیز اشاره کرد و گفت: شایع‌ترین اختلالات اضطرابی موجود در جامعه که در پاندمی کرونا هم با آن مواجه هستیم، اختلال اضطراب فراگیر یا حملات پنیک است. در این بیماری فرد دائم نگران است که نکند برای خود و اطرافیانش اتفاقی رخ دهد، بیمار مدام دچار تنش است و علائم جسمی و روانشناختی اضطراب را تجربه می‌کند.

این روانپزشک با بیان اینکه وسواس نیز در افرادی که دچار اختلالات وسواسی هستند، در همه گیری کرونا تشدید می‌شود، تصریح کرد: بیماری دیگری به نام خود بیمار انگاری وجود دارد که افراد مبتلا به این اختلال در جریان همه گیری کرونا گمان می‌کنند دچار کرونا شده و به پزشکان و بررسی‌های پاراکلینیکی متوسل می‌شوند که در نهایت به روانپزشکان ارجاع داده می‌شوند.

سوگواری به وقت کرونا / غفلت از سالمندان

دکتر شکرگزار با اشاره به اینکه مسئله بسیار مهم دیگر سوگواری در نزدیکان افرادی است که بر اثر کرونا جان خویش را از دست داده‌اند، افزود: یکی از راه‌های حل و فصل سوگ این است که فرد عزادار سوگواری مناسبی داشته باشد تا تخلیه هیجانی میسر شود. اما در شرایط موجود که افراد امکان انجام مراسم معمول و حتی بهره مند شدن از همدردی دوستان از نزدیک را ندارند، سوگ حل نشده اتفاق می‌افتد.

وی با بیان اینکه باید توجه داشت که فاصله گذاری‌های اجتماعی برای پیشگیری از گسترش ویروس سبب تشدید علائم بیماری در افراد مبتلا به بیماری‌های روانپزشکی شده است، اضافه کرد: این افراد مستعد حملات جدی تر و شدیدتر روانشناختی می‌شوند و از سوی دیگر افرادی که دارای زمینه ابتلاء به بیماری‌های روانشناختی هستند به این اختلالات مبتلا می‌شوند.

این روانپزشک با اشاره به اینکه غفلت از سالمندان یکی دیگر از موارد موجود است، گفت: برخی که دارای پدر و مادر سالمند هستند برای ممانعت از ابتلاء آنها با توجه به سیستم ایمنی ضعیف سالمندان از سر زدن به والدین خودداری می‌کنند، در حالی که باید در کنار توجه به سلامت جسمی افراد، سلامت روانی آنها نیز مورد توجه قرار گیرد. در واقع باید تدابیری از سوی خانواده‌ها اندیشیده شود تا سالمندان مورد غفلت قرار نگیرند.

شکرگزار با بیان اینکه شایع‌ترین مشکل گزارش شده همه جوامع در قرن جدید، نخست بیماری‌های قلبی و عروقی و پس از آن افسردگی است، اظهار کرد: البته با توجه به بروز پاندمی کرونا گفته می‌شود که شاید رتبه افسردگی حتی از مشکلات قلبی و عروقی پیشی بگیرد. از سوی سازمان بهداشت جهانی پیش بینی شده که پس از اتمام پاندمی و درمان‌ها و رویکردهای کرونا موجی بزرگ از افسردگی در جوامع پیش رو قرار خواهد گرفت.

وسواس فکری

انسان‌هایی که بدون ماسک در جامعه رفت و آمد می‌کنند و نسبت به پیشگیری بی توجه هستند و یا آنهایی که بیش از حد لزوم دلواپس ابتلاء به کرونا هستند از جمله مواردی است که این روزها نگاه‌ها را متوجه خود کرده است.

یک مددکار اجتماعی در گفتگو با خبرنگار مهر در این باره اظهار کرد: وسواس فکری یکی از مخاطرات مهم در دوران کرونا زدگی اجتماعی ماست. بدین ترتیب عده‌ای از مردم به شکلی وسواس گونه به رعایت پروتکل‌ها می‌پردازند و البته این خطر نیز وجود دارد که حتی پس از پایان بحران کرونا، جامعه دچار نوعی روان پریشی خاص از این حیث باشد که آیا خطر بازهم وجود دارد یا خیر؟

جواد طلسچی یکتا با بیان اینکه عده‌ای هم بی خیال رعایت پروتکل‌ها شده‌اند، گفت: خستگی روحی ناشی از پیک اول کرونا در جامعه و شکل نگرفتن قرنطینه واقعی و آسیب رسیدن به بسیاری از کسب و کارها دلیل بی توجهی بسیاری از افراد نسبت به رعایت موازین بهداشتی در راستای پیشگیری از بیماری است.

وی با اشاره به اینکه در واقع این افراد دچار یک بهم ریختگی روحی در مقابله با کرونا شده‌اند و این طور نیست که بخواهند خودشان و عزیزانشان را در معرض مرگ و بیماری قرار دهند، ادامه داد: این افراد دچار ناباوری شده و می‌گویند اگر کرونایی هست چرا قرنطینه به شکل قطعی وجود ندارد. برخی هم انکار می‌کنند و می‌گویند میزان خطر زیاد نیست و شایعه است.

طلسچی خاطرنشان کرد: رویکردی که نهادهای دولتی در مقابله با کرونا داشتند و سخت گیری ها و سهل گرفتن‌ها باعث شد که برخی آحاد جامعه دچار بی تفاوتی نسبت به این مبحث شوند. در واقع برخورد دوگانه دولت در مقاطع مختلف زمانی سبب شد رویکرد جامعه در برابر کرونا نیز دچار فراز و نشیب شود.

ضرورت ارزیابی روانی افراد از خود

این مددکار تصریح کرد: واقعیت این است که ما هم اکنون جامعه کرونا زده‌ای هستیم که رعایت یا عدم رعایت پروتکل‌های بهداشتی، تأثیر چندانی در آرامش روح و روان انسان‌ها ندارد. یعنی خطر وسواس گونه‌ای جامعه را تهدید می‌کند و لازم است که آحاد جامعه ضمن رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی مدام این ارزیابی فردی و روانی را از خود داشته باشند.

وی ادامه داد: باید توجه داشت که کرونا هم از لحاظ فیزیولوژیکی انسان‌ها را دچار خطر کرده و هم از نظر جهش‌های این ویروس و تغییراتی که در بیماری زایی آن مشاهده شده نگرانی‌هایی را ایجاد کرده، بنابراین جامعه باید در کنار رعایت پروتکل‌های بهداشتی متوجه سلامت روان خویش نیز باشد.

طلسچی همچنین با بیان اینکه برخی قبل از همه گیری کرونا دچار زمینه آسیب پذیری روانی بوده و همه گیری کرونا جرقه‌ای شد تا عرصه برای بروز و دامن زدن مباحث پنهان روانشناختی رخ دهد، افزود: کرونا تنها سلامت جسمانی مردم را هدف نگرفت بلکه خانواده، جامعه، کسب و کار را هدف قرار داد و ابعاد مختلفی از زندگی تحت تأثیر آن قرار گرفته است، به عنوان مثال پس از طی دو ماه قرنطینه اصلی با افزایش پرونده‌های طلاق مواجه شدیم.

ضرورت آموزش

طلسچی با بیان اینکه بر اساس اطلاعات سازمان بهداشت جهانی پیش بینی می‌شود ما تا ۵ سال آینده همچنان درگیر کرونا باشیم، اظهار کرد: با توجه به این موضوع تمامی سازمان‌های اجتماعی و بهداشتی و سمن‌های درگیر با آحاد اجتماع باید آموزش جامعه را از کودکی تا بزرگسالی برای همه طیف‌های اجتماعی در زمینه رعایت پروتکل‌های بهداشتی و حساس سازی اجتماعی نسبت به کرونا مد نظر قرار دهند.

وی افزود: در واقع باید یک بسیج اجتماعی توسط همه نهادهای دولتی و غیر دولتی شکل بگیرد و به ویژه از ظرفیت سازمان‌های مردم نهاد در ابعاد و کاربری‌های مختلف کمک گرفته شود تا حساس سازی اجتماعی صورت بگیرد.

این مددکار اجتماعی ادامه داد: همچنین آموزش اولیه و دقیق پروتکل‌های بهداشتی برای تمامی آحاد جامعه با توجه به اهمیت نقش آموزش و پرورش که با خیل عظیمی از جامعه دانش آموزان و والدین در ارتباط است مورد توجه قرار گیرد.

ضرورت توجه متولیان امر به سلامت روان

بی تردید سلامت روان افراد در دنیای امروز از جمله موضوعاتی است که باید مورد توجه خاص متولیان سلامت جامعه قرار گیرد؛ این مهم در شرایطی که با آسیب‌های دامن گیر کرونا مواجه هستیم بیش از هر زمان دیگری اهمیت یافته است. در واقع ضرورت بررسی آسیب‌های روحی موجود و نیازهای مردم در این حوزه، جلب مشارکت متخصصان آگاه و دلسوز، چاره اندیشی و اجرای راهکارهای مناسب ضرورتی انکار ناپذیر در شرایط کنونی جامعه است.