ارمغان محلی نوآوری
بسیاری از کارشناسان معتقدند اقتصاد مبتنی بر نوآوری عنصر گمشده سیاست‌های اقتصادی ایران است و این میان مراکز دانشگاهی در رشد‌ایده‌هایی از این دست نقش پررنگی دارند. این مساله (اقتصاد مبتنی بر فناوری) چنان نقش مهمی در توسعه کشورها دارد که به طور مثال اتاق بازرگانی آمریکا سهم آن را از رشد سالانه تولید ناخالص آمریکا 50 درصد ارزیابی کردند. اهمیت ناحیه نوآوری نیز از همین امر نشات می‌گیرد. در یک تعریف حداقلی ناحیه نوآوری مکانی است که مردم و منابع در آن طوری متمرکز شوند که نوآوری از طریق تبادل دانش و همکاری‌ایده‌ها رشد پیدا کنند. به همین دلیل نواحی فناورانه اغلب در کنار دانشگاه‌ها شکل می‌گیرند.
اهمیت رشد فناوری و جایگاه نواحی نوآورانه در اطراف برخی از دانشگاه‌های برتر جهان و نتایج آن در رشد‌ایده‌های خلاقانه و موفقیت در توسعه نوآوری بیانگر اهمیت این نواحی در فضاهای شهری جدید هستند. دانشگاه صنعتی شریف تهران از سال 1343 در حالی کار خود را آغاز کرد که از ابتدا بنا بود به مرکزی برای پرورش مهندسان و نیروی انسانی تبدیل شود. بخش اصلی این دانشگاه و اماکن مرتبط به آن در منطقه دو شهری تهران واقع شده است و همین سبب شده تا به تدریج در این بخش شهری تعداد بیشتری از دانشجویان و دانش پژوهان ساکن شوند.
جایگاه دانشگاه صنعتی شریف در پرورش استعدادی علمی کشور آن را تبدیل به یکی از مستعدترین دانشگاه‌ها برای ایجاد یک ناحیه نوآوری در اطراف خود کرد. در همین رابطه دانشگاه صنعت شریف نیز از سال 1395 اقدام به تاسیس یک ناحیه نوآوری در حاشیه دانشگاه خود و مناطق پیرامونی آن کرد. نواحی نوآوری بیشتر از مناطق جغرافیایی هستند که مؤسسات و شرکت‌های آهنربای پیشرو در آن به طور خوشه‌ای دور هم جمع شده‌اند و با استارتاپ ها، مراکز رشد کسب وکار و شتاب دهنده‌ها ارتباط برقرار می‌کنند. برعکس، نواحی نوآوری یک ترند جدید و فاقد تجزیه و تحلیل سیستماتیک هستند. همچنین آنها ماهیتی چندبعدی دارند و دارای اهداف متعددی هستند که بسیاری از نظریه‌های مختلف شهری را با هم ترکیب می‌کنند. برخی حرکت به سمت ایجاد نواحی فناورانه در اطراف دانشگاه‌ها را حرکت به سمت نسل چهارم دانشگاه می‌نامند که می‌تواند پیوند میان‌ایده، نیروی انسانی و سرمایه‌گذار را محقق کند و دانشگاه‌ها را به عنوان مراکز اصلی تولید فکر، نیروی انسانی و خلاقیت در کنار هم قرار می‌دهد و زنجیره‌های واسطه تولید کالا یا خدمات را سرعت ببخشند.
به این ترتیب منطقه نوآوری شریف، یک زیست بوم یا فضای نوآوری بر بطن یک مکان جعفرافیایی است. زیست‌بوم نوآوری به مجموعه‌ای از بازیگران اطلاق می‌شود که در مسیر شکل‌گیری کسب‌وکارها، از لحظه خلق‌ایده تا خروجی آن، دخیل هستند و برای خلق ارزشی مشترک متناسب با مأموریت، توانمندی یا شایستگی محوری خود به ایفای نقش می‌پردازند. اکنون ناحیه نوآوری شریف شاهد حضور انواع بازیگران یک زیست‌بوم نوآوری بوده است که اکثریت آنها توسط بخش خصوصی مدیریت می‌شوند. نقش‌های منحصر به فرد هر یک از بازیگران و هم‌افزایی و روابط متقابل میان آنها موجب ایجاد فضایی پویا و مستعد برای شکوفایی کسب‌وکارهای نوآور در این منطقه شده است.
ناحیه نوآوری شریف در جنوب غربی منطقه دو شهرداری تهران قرار گرفته و مساحت آن 235 هکتار است. این منطقه که پیش از این شامل بافت روستایی و مناطق باغی طرشت بوده در محدوده‌ای میان شرق بزرگراه یادگار امام، غرب بزرگراه جناح، در بخش جنوبی اتوبان شیخ فضل الله نوری و شمال خیابان آزادی قرار دارد. به بیان ساده تر این منطقه دربرگیرنده گستره‌های دانشگاهی، باغی، کشاورزی و کار و فعالیت است که دانشگاه صنعتی شریف نیز در میان آن قرار دارد.
منطقه دو تهران منطقه‌ای به وسعت حدودا پنج هزار هکتار و جمعیتی بالغ بر 701 هزار نفر است. با توجه به قابلیت‌ها و امکانات بالقوه منطقه دو شهرداری تحقق سرانه‌های کاربری شهری متناسب با نیمه شمالی منطقه، ایجاد ساختارهای متناسب با ماهیت دانشگاهی موجود در منطقه برای جذب قشر فرهیخته، حفظ باغات و فضای سبز موجود در محدوده برای افزایش کیفیت محیط زیست و همچنین ایجاد مشاغل متناسب با قشر ساکن و قشر نخبه دانشگاهی، نیاز به ایجاد یک طرح جامع و نوآورانه مانند ناحیه نوآوری شریف را به شدت روشن می‌سازد.
در افق منطقه دو شهری تهران که ناحیه نوآوری شریف در آن قرار دارد، ارتقا نقش خدمات عالی شهری بر عهده این منطقه است. به عبارت دیگر منطقه دو شهر تهران به عنوان محدوده‌ای با کارکردهای سطح عالی شهری در نظر گرفته شده است. همچنین نباید فراموش کرد دانشگاه صنعتی شریف به عنوان یک دانشگاه معتبر در سطح جهانی به عنوان کانون پژوهشی و آموزش عالی تعریف شده و باغهای طرشت نیز در نقش یک عنصر اکولوژیکی در کنار آن قرار دارد.اهمیت دانشگاه صنعت شریف سبب شده تا نقش ویژه‌ای را در راهبردهای توسعه منطقه دو شهری بازی کند که این امر می‌تواند به ارتقای منطقه دو شهری به عنوان کانونی برای فعالیت‌های علمی و پژوهشی در نظر گرفته شود.
در حال حاضر بیش از 500 شـرکت، 13 شــتابدهنده، 6 صندوق و شرکت سرمایه‌گذاری، 8 مرکز نوآوری و 2 فضای کار اشتراکی در ناحیه نوآوری شریف مستقر شده‌اند. به همین اعتبار طبق اسنادی که برای توسعه منطقه دو شهرداری تهران مدنظر قرار گرفته است توسعه دانشگاه صنعتی شریف در زمینه فعالیت علمی و پژوهشی برای ارتقای جایگاه منطقه دو شهر تهران از اهمیت بالایی برخوردار است.
هرچند این اقدام یکی از گام‌های بی شماری است که در این راه می‌تواند صورت پذیرد اما به عنوان یک نهاد علمی پیشرو در کشور سهم خود را در تأمین اهداف ملی و همچنین اهداف یاد شده در طرح‌های شهری و منطقه‌ای پذیرفته و اقداماتی را در نظر دارد که این مهم جز با همکاری نهادهای دولتی، سیاستمداران، سرمایه‌گذاران بخش خصوصی و خواست و حمایت مردم صورت پذیر نخواهد بود.
