آیا تهران و ریاض به یک توافق نزدیک شدهاند؟
به گزارش اقتصادنیوز به نقل از خبرآنلاین ، ایران و عربستان این بار عزم خود را جزم کرده اند تا به اختلافات میان خود سر و سامان دهند. در حالی که یک ماه دیگر در عراق انتخابات بر پا خواهد شد، به نظر می رسد که تهران و ریاض تلاش دارند تا از فرصت باقی مانده تا زمان حضور الکاظمی در قدرت استفاده کنند.
دور جدیدی از گفتگوها اغاز شده
تا امروز به صورت رسمی چهار دوره از گفتگوها بین ریاض و تهران تایید شده است. این گفتگوها در بغداد و با ابتکار دولت عراق شکل گرفته است. اما حالا دو مقام عراقی گفته اند که دور جدید مذاکرات بین نمایندگان ایران و عربستان سعودی در بغداد برگزار شده است. این اولین مورد از مذاکرات تهران و ریاض پس از آغاز دوران ریاستجمهوری ابراهیم رئیسی است. یکی از این مقامات به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفته: «در ملاقاتی که هفته گذشته برگزار شد مذاکرات در مورد طرحی که دو کشور قبلا در مورد آن توافق کرده بودند از جمله گشایش نمایندگیهای دیپلماتیک دو طرف ادامه یافت».
کار میان ایران و عربستان هنوز به گفتگو در سطح وزیران نرسیده است. از ماه آوریل تا امروز دو کشور تلاش کرده اند تا بحران های موجود را حل کنند. در پنج سال گذشته روابط دو کشور تاریک ترین روزهای خود را گذرانده و ریاض از زمان ولیعهدی بن سلمان که شمشیر را از رو بسته است، از هیچ تلاشی برای محدود کردن توان سیاسی ایران در منطقه و جهان فروگذار نکرده است.
سیگنال های دو کشور در مورد گفتگوها مثبت است با این حال شیطنت ها بر جای خود باقی است. ماه گذشته حضور امیرعبداللهیان همزمان با حضور وزیر خارجه عربستان در نشست بغداد که با حضور همتای سعودیاش همراه بود، حواشی داشت که به صورت ویژه از سوی پر رنگ جلوه داده شد. از جمله آنکه وزیرخارجه ایران که جایگاهش در کنار وزیرخارجه عربستان پیشبینی شده بود جای خود را عوض کرد تا در کنار حاکم دبی قرار بگیرد. از آن سو ریاض اخیرا بر روی فعالیت های هسته ای ایران مانور ویژه ای را اغاز کرده و می گوید در صورت ادامه این وضعیت خواهان داشتن تکنولوژی هسته ای است. امری که نشان می دهد برای سعودی ها رقابت با تهران کماکان پابرجا و پررنگ باقی مانده است.
اشتیاق ریاض برای آشتی
به نظر می رسد که در سال های گذشته عربستان در هیچ زمان دیگری تا این اندازه مشتاق برقراری ارتباط با ایران نبوده است. به اعتقاد کارشناسان بازگشت روابط بین دو کشور به پیش از سال ۲۰۱۶ به زودی رخ نخواهد داد. اما برقراری روابط دور از دسترس نیست. ایران اعلام کرده که خواهان گسترش روابط با کشورهای همسایه به ویژه در خاورمیانه و شرق اسیاست. بهبود روابط در منطقه بدون در نظر گرفتن نقش ریاض در تعاملات ممکن نیست. چرا که بخش مهمی از کشورهای حوزه خلیج فارس در روابط خود تابع تصمیمات سعودی هستند.
از سوی دیگر ایران درگیر گفتگوهایی برای بازگشت به برجام است. هر چند مذاکرات وین متوقف شده اما گفتگوها دیر یا زود از سر گرفته خواهد شد و برای تهران بهبود روابط با کشورهایی که در تعارض با یکدیگر قرار دارند می تواند تبدیل به برگ برنده شود. به ویژه آنکه ریاض یکی از مخالفان سرسخت توافق هسته ای بوده که ایالات متحده را به طور مداوم بر سر بازنگشتن به برجام تحت فشار قرار می دهد.
اما برای عربستان ماجرا پیچیده تر است. ایالات متحده با خروج پاتریوت های خود از عربستان و همچنین خروجش از عراق و افغانستان نشان داده که دیگر در خاورمیانه ماندنی نیست. ریاض دیگر نمی تواند مانند سال های حضور ترامپ در کاخ سفید، با خیال راحت دست بالا را در منطقه داشته باشد و به دنبال تامین امنیت از فرسنگها دورتر باشد. از سوی دیگر هر روز بیش از قبل در باتلاقی که در یمن درست شده فرو می رود و پایان این جنگ بدون همکاری و همراهی ایران غیر ممکن است.
چقدر فرصت باقی است؟
با نزدیک شدن به انتخابات عراق، نگرانی ها بابت اینکه ایران و عربستان چقدر فرصت برای بازسازی روابط خود دارند ایجاد شده است. الکاظمی بهبود روابط ایران و عربستان را برای بهبود شرایط در عراق موثر می دانست و به همین دلیل موضوع اشتی دو کشور را به صورت جدی دنبال کرد. با این حال عراق در منطقه دارای چنان وزنه ای نبود که بتواند نقش میانجی موثر را برعهده بگیرد و نقش این کشور تنها به محلی برای گفتگوهای مقامات نظامی و امنیتی دو کشور محدود شد. از سوی دیگر واسطه گری از زمان عادل عبدالمهدی اغاز شده بود و الکاظمی تنها با نگاه جدی تری ماجرا را دنبال کرد. به نظر می رسد که نتیجه انتخابات در عراق هر چه که باشد، مقامات این کشور در تصمیمات خود به این نتیجه ثابت رسیده اند که صلح و ثبات در منطقه و بین همسایگان موثری چون ایران و عربستان به ثبات در عراق و قرار گرفتنش در مسیر پیشرفت و امنیت کمک خواهد کرد.
برای امریکایی ها هم ماندن ایران و عربستان بر سر میز مذاکره، بهتر تلقی می شود. جو بایدن عجله دارد تا هرچه زودتر منطقه را به کشورهایش واگذار کند و تمرکز کامل خود را بر روی اختلافاتش با شرق اسیا بگذارد. در وضعیتی که ریاض و تهران بتوانند به نتایج مثبتی دست پیدا کنند، فرصت کافی برای ایالات متحده باقی می ماند تا حواسش را جمع اختلافات اقتصادی و سیاسی خود در دیگر نقاط جهان کند.
