درهم امارات ترکیه را خلع سلاح کرد/ استراتژی اردوغان برای آشتی‌کنان با مصر، امارات و عربستان

به گزارش اقتصادنیوز، ترکیه از سال 2021، سیاست‌های خود در خاورمیانه را تغییر داده و روابط دیپلماتیک خود را با مصر، عربستان سعودی، سوریه و امارات متحده عربی بازتعریف کرده است. با این حال، به ادعای ناظران این روند خطی نبوده و در برخی موارد، عقب‌نشینی‌ها و یا حتی شکست‌های آشکار وجود داشته است. به طور کلی، احیای روابط ترکیه با امارات نه تنها به دلیل سرعت نسبی، بلکه به دلیل پتانسیل چنین تعاملی برجسته است. روابط ترکیه و امارات از برخی جهات اکنون شبیه روابط طولانی مدت و موفق ترکیه و قطر است، اما هنوز از سطح استراتژیک فاصله دارد. با این همه گفته می شود که امارات ترکیه را برای بازتعریف روابط خود با رقبایش تشویق می کند. در باب تلاش ترکیه برای احیای روابط دیپلماتیک با رقبایش مرکز عربی واشنگتن دی سی تحلیلی را منتشر کرده و در میانه آن تلاش دارد تا از دو بعد اقتصادی و سیاسی به چرایی نزدیکی آنکارا به بازیگرانی که زمانی در قامت رقیبش فعالیت داشتند، بپردازد. اقتصادنیوز این یادداشت را در دو بخش ترجمه کرده که بخش نخست در ادامه آمده است.

فراز و فرودهای مصالحه ترکیه با رقبا

آنگونه که مرکز عربی واشنگتن دی سی نوشته، تلاش‌های ترکیه برای احیای روابط دیپلماتیکش با سوریه به لحاظ سیاسی عادی نشده و اکنون به نظر می‌رسد که با به واسطه تضاد منافع دو بازیگر فرایند تعاملاتشان نیز پیچیده تر شده است. تنها موضوعی که آنکارا و دمشق بر سر آن توافق دارند، مخالفت با حضور نظامی آمریکا در شمال شرق سوریه است. بنابراین، بعید است که سناریوی مصالحه ترکیه و سوریه پیش برود، مگر این که دو بازیگر علیه حضور نیروهای آمریکایی به توافق دست یابند؛ گزاره‌ای که می تواند برای واشنگتن چالش ساز شود.اما تعامل دیپلماتیک ترکیه با مصر موفق تر بوده است. آنکارا و قاهره روابط دیپلماتیک خود را به طور کامل احیا و سفیران خود را مبادله کرده اند. فراتر از آن رهبران هر دو کشور - عبدالفتاح السیسی و رجب طیب اردوغان - بیش از یک بار دیدار داشته اند. با این حال، پیشرفت در روابط دو بازیگر فعلا محدود است، زیرا دو طرف همچنان در مورد لیبی و مدیترانه شرقی دیدگاه های متناقضی دارند. آرامش حاکم بر این مناطق درگیری به ترکیه و مصر فرصت داده تا روابط خود را تقسیم بندی کنند، یعنی از منظر دیپلماتیک تعامل داشته باشند و علیرغم مواضع متفاوت روابط اقتصادی‌شان را پیش ببرند. پیش از حمله حماس به جنوب سرزمین های اشغالی، مصالحه ترکیه و اسرائیل مراحل مشابهی را طی کرد. به ادعای مرکز عربی واشنگتن دی سی، عادی سازی روابط دیپلماتیک بین دو بازیگر حاصل شده بود و اردوغان و بنیامین نتانیاهو هفته ها قبل از 7 اکتبر دیداری دوجانبه داشتند و انتظار می رفت نتانیاهو در ماه نوامبر به ترکیه سفر کند. دو بازیگر در حال بررسی همکاری های مشترک بالاخص در زمینه انرژی و حمل و نقل گاز اسرائیل بودند. اما حتی در آن زمان نیز هیچ پیشرفتی حاصل نشد، شاید دلیلش تردید اسرائیل و عدم اعتمادش به اردوغان بود. با آغاز جنگ غزه، امکان همکاری انرژی میان دو بازیگر حداقل برای آینده نزدیک از بین رفته است.

چرایی شتاب اردوغان برای نزدیکی به حاشیه خلیج فارس

در مقابل، آشتی ترکیه با دو بازیگر حاشیه خلیج فارس خلیج فارس، یعنی عربستان سعودی و امارات، در درجات مختلف پیشرفت داشته است. به باور ناظران از آنجایی که محرک های ترکیه برای آشتی هم اقتصادی هستند و هم ژئوپلیتیکی، چنین مصالحه ای منطقی است. از نظر اقتصادی، ترکیه به دنبال تزریق نقدینگی به اقتصاد در حال مبارزه و کسری نقدی خود است، در حالی که از نظر ژئوپلیتیکی، آنکارا می خواهد به انزوای خود  در جهان عرب و شرق مدیترانه پایان دهد. ترکیه به ویژه با جدا کردن رقبای سابق، یعنی یونان و قبرس، از متحدان جدید خود در خاورمیانه، قصد دارد اتحاد نوظهور ضد ترکیه را در شرق مدیترانه چند صدا کند. با این حال، از آنجایی که روابط ترکیه و یونان در حال حاضر دوره گرمی را تجربه می کند، آنکارا برای بهبود روابطش شتاب ندارد. در مقابل، مشکلات اقتصادی ترکیه همچنان ادامه دارد و تنها کشورهای حاشیه خلیج فارس می توانند به آنکارا در این حوزه یاری کنند.

ترکیه به سرعت با امارات و عربستان روابطش را بازتعریف کرد. محمد بن زاید آل نهیان، رئیس جمهور امارات متحده عربی (MBZ) در اوایل نوامبر 2021 از ترکیه بازدید کرد. بن زاید همچنین یکی از اولین رهبرانی بود که پس از پیروزی اردوغان در انتخابات ماه مه 2023 به او تبریک گفت. روند عادی سازی به سرعت منجر به امضای توافق نامه های مهم همکاری اقتصادی میان دو کشور شد. مهمترین توافقنامه مشارکت اقتصادی (CEPA) است که در مارس 2023 امضا شد و سه روز پس از پیروزی اردوغان در انتخابات به تصویب رسید و هدف آن افزایش تجارت دوجانبه به 40 میلیارد دلار است. تجارت دوجانبه از سال 2021 تا 2022 با 40 درصد افزایش به 18.9 میلیارد دلار رسیده است. امارات همچنین با سفارش تعداد زیادی پهپاد از صنعت رو به رشد دفاعی ترکیه حمایت کرده است. علاوه بر این، دو کشور در حال تعمیق همکاری خود در حوزه انتقال انرژی هستند.