سرنوشت توافق برجام چه می شود؟/ آژانس عقب نشینی نمی کند

امکان برگزاری نشست احیای برجام طی همین هفته

روز گذشته، مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا اعلام کرد پاسخ ایران به پیش نویس اروپا را «معقول» ارزیابی می کند و اذعان داشت که برگزاری نشستی برای توافق هسته ای در این هفته امکان پذیر است. این در حالی است که پیش از این خبرگزاری بلومبرگ هم از قول یک مقام اروپایی نقل کرده بود که تهران پاسخی سازنده را ارسال کرده است.

جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، روز دوشنبه در سخنانی ضمن اذعان به این که تلاش‌ها برای احیای برجام در مقطع حساسی قرار دارد،  اعلام کرد نشست احتمالی در ارتباط با احیای مجدد توافق هسته ای ایران ممکن است «این هفته» پس از ارائه پاسخ تهران به پیشنهاد اتحادیه اروپا برگزار شود. 

بنا بر گزارش خبرگزاری فرانسه، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا در یک کنفرانس خبری در شهر سانتاندر در اسپانیا گفت: «قرار بود نشستی در پایان هفته گذشته در وین برگزار شود، اما چنین امکانی فراهم نشد. این امکان وجود دارد که این نشست این هفته برگزار شود». او افزود: «مذاکرات تا جای ممکن پیش رفت و این یک نقطه عطف است».

به گفته بورل «ایران پاسخ خود را ارائه کرد که از نظر من برای انتقال به آمریکا معقول بود. آمریکا هنوز به طور رسمی پاسخ خود را ارائه نکرده است. ما منتظر پاسخ آنها هستیم و امیدوارم این پاسخ به ما اجازه دهد مذاکرات را به پایان برسانیم. امیدوارم این گونه باشد، اما نمی توانم در این باره به شما اطمینان دهم».

توافق نزدیکتر از دو هفته پیش؛ شکاف هایی که باید پر شوند

ساعاتی پس از انتشار اظهارات بورل، خبرگزاری بلومبرگ به نقل از یک مقام بلندپایه آمریکایی تائید کرده که مذاکرات هسته ای با ایران  پیشرفت داشته و به ادعای او ایران از برخی خواسته های خود عقب نشینی کرده است، با این حال همچنان شکاف هایی وجود دارد. این مقام آمریکایی در مورد این شکاف ها توضیحی نداده اما گفته واشینگتن در زمان مناسب به پیشنهادهای ایران پاسخ خواهد داد.

این مقام آمریکایی در پاسخ به تعلل واشنگتن در اعلام موضع نسبت به پاسخ تهران ادعا کرده: «ایران چندین ماه مذاکرات را به تاخیر انداخت و این گمانه‌زنی که آمریکا اکنون در پروسه پاسخ‌دهی به پیشنهادات ایران تعلل می‌کند، درست نیست و ایالات متحده همچنان در حال مطالعه متن اصلاح شده است». این مقام آمریکایی گفت که توافق نزدیک‌تر از دو هفته پیش است، اما نتیجه نامشخص است زیرا برخی شکاف‌ها باقی مانده و برخی از مسائل باقی مانده هنوز باید حل شوند.

 ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هم شب گذشته دستیابی به توافق برای احیای برجام نزدیک‌تر از دو هفته پیش دانسته و گفته: «ما در سریع‌ترین زمان ممکن تلاش خواهیم کرد تا پاسخ مناسبی به پاسخ ایران بدهیم. این فرآیندی است که می‌خواهیم اطمینان یابیم که با دقت و توجه به جزئیاتی که برای موضوعی به مهمی این ضروری بوده، انجام داده‌ایم. من می‌توانم تضمین دهم که حتی یک روز بیش از زمان لازم برای ارائه پاسخ به اتحادیه اروپا، وقت را از دست ندهیم».

پرایس در کنفرانس خبری شب گذشته خود ادعا کرده عقب‌نشینی ایران از برخی خواسته‌های خود، از جمله خروج نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از فهرست سازمان‌های تروریستی آمریکا مایه امیدواری است.

آدرین واتسون، سخنگوی شورای امنیت ملی نیز در بیانیه ای اعلام کرد که ایالات متحده پیشنهادات جدیدی را برای موافقت ایران با توافق در نظر نمی گیرد. واتسون در بیانیه‌ای گفت: «گزارش‌هایی مبنی بر اینکه ما امتیازات جدیدی را برای ایران به عنوان بخشی از بازگشت مجدد به توافق هسته‌ای 2015 پذیرفته‌ایم یا در حال بررسی آن هستیم، کاملاً نادرست است».

اسرائیل دست از کار نمی کشد

همزمان با افزایش خوش بینی ها نسبت به امکان توافق بر سر احیای برجام، مقامات اسرائیل به تلاش برای کنار گذاشتن توافق با ایران ادامه می دهند. بنی گانتز، وزیر دفاع اسرائیل روز دوشنبه گفته اسرائیل با توافق هسته‌ای پیشنهادی با ایران مخالف است و «برای از میان بردن آن تلاش خواهد کرد.» به گفته گانتز، مفاد توافق تغییر کرده و با تعهدات آمریکا در قبال اسرائیل -که «گزینه‌های مختلف» را برای خنثی کردن این توافق امتحان خواهد کرد- در تضاد است.

اظهارات گانتز در حالی بیان می‌شود که ایال هولاتا، مشاور امنیت ملی اسرائیل، برای ارائه ملاحظات و اعتراضات اسرائیل به توافق به واشنگتن می رود. هولاتا قرار است با همتای آمریکایی خود، جیک سالیوان، برای گفتگو درباره تحولات مذاکرات دیدار کند.

اسرائیل پیش از این ادعا کرده بود که اگر دیپلماسی نتواند برنامه اتمی تهران را تحت کنترل بگیرد و از دستیابی ایران به قابلیت تسلیحات هسته‌ای بازدارد، اقدام نظامی علیه ایران خواهد کرد –این در حالی است که مقامات ایران بارها هر گونه تلاش در راستای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای را به طور اکید رد کرده‌اند.

یائیر لاپید، نخست وزیر اسرائیل هم روز دوشنبه در گفت‌وگویی تلفنی با امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه گفت، اسرائیل همچنان «هرکاری: برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای انجام خواهد داد. در این گفت‌وگو لاپید تأکید کرده که اگر توافق احیا شود، اسرائیل به آن پایبند نخواهد بود. نخست وزیر اسرائیل همچنین گفت، قدرت‌های جهانی نباید امتیازات بیشتری به مذاکره کنندگان جمهوری اسلامی بدهند. نخست‌وزیر اسرائیل روز پنج‌شنبه  گذشته هم در یک گفت‌وگوی تلفنی با اولاف شولتس، صدراعظم آلمان از کشورهای اروپایی و آمریکا خواست از مذاکرات احیای برجام با جمهوری اسلامی خودداری کنند.

آژانس عقب نمی نشیند!

در شرایطی که به نظر می رسد دامنه اختلافات بر سر راه رسیدن به توافق میان ایران و قدرتهای جهانی برای احیای برجام در حال کم شدن است، رافائل گروسی، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی روز گذشته در مصاحبه‌ای با شبکه خبری سی ان ان گفت، آژانس به هیچ وجه از درخواست خود مبنی بر ضرورت ارائه پاسخ از سوی ایران در مورد منشاء اورانیوم غنی شده در چند سایت اعلام نشده عقب نشینی نمی‌کند.  

او در این مصاحبه گفته: «ما تعهدی قانونی برای روشن ساختن مسائلی داریم که ایران هنوز باید در مورد آنها شفاف‌سازی کند.»

از جمله موارد مورد اختلاف بر سر راه احیای برجام، تاکید تهران بر بسته شدن پرونده ایران در آژانس بین المللی  انرژی اتمی است. در این شرایط و با چنین اظهاراتی به نظر می رسد سرنوشت توافق همچنان در ابهام قرار دارد.