18 چالش سامانه جدید صدور کارت بازرگانی

به گزارش اقتصادنیوز به نقل از پایگاه خبری اتاق بازرگانی ایران دبیر کل اتاق ایران در نامه‌ای به رئیس سازمان توسعه تجارت، ضمن برشمردن ایرادات سامانه جامع تجارت، ضعف‌های اجرایی در فرایند تغییر شیوه تمدید و صدور کارت بازرگانی را مورد تاکید قرار داد.

محمدرضا رمضانی طی نامه‌ای که در پی پاسخ حمید زادبوم به اشکالات و ابهامات مطرح شده از سوی اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در زمینه فرایند جدید تمدید و صدور کارت بازرگانی، صادر شده است، مجموع مکاتبات و توصیه‌های پارلمان بخش‌خصوصی درباره سامانه جامع تجارت را بازگو کرد.

متن کامل نامه محمدرضا رمضانی دبیر کل اتاق ایران به حمید زادبوم، معاون وزیر و رئیس سازمان توسعه تجارت به شرح زیر است:

جناب آقای مهندس زادبوم معاون محترم وزیر و رئیس کل  سازمان توسعه تجارت ایران

سلام علیکم

احتراما بازگشت به نامه شماره 20028.100.99 مورخ 99.6.18 در خصوص آغاز فرآیند صدور و تمدید کارت بازرگانی از طریق سامانه جامع تجارت به استحضار می رساند، اتاق ایران مستندات به مواد (3) و (10) قانون مقررات صادرات و واردات و آیین نامه اجرایی آن در فرآیند صدور و تمدید کارت‌های بازرگانی به عنوان متولی صدور کارت بازرگانی و در اجرای تکالیف قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و طبق توافقات سه جانبه فی مابین اتاق ایران، وزارت صمت و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز و بر اساس ابلاغیه شماره 297936/60 مورخ 98.11.8 آمادگی خود را در اجرای صحیح و دقیق قانون مزبور و فرآیند جدید صدور و تمدید کارت از طریق سامانه جامع تجارت اعلام نموده است.

در این راستا و در تعامل و همکاری با سازمان توسعه تجارت ایران و در اجرای بخشنامه شماره 13483.100.99 مورخ 99.4.31، اتاق ایران نسبت به مسدود نمودن سامانه کارت هوشمند به جهت صدور کارت، اقدام و از تاریخ 99.5.15  نیز دریافت تقاضای تمدید کارت از سامانه را مسدود نمود.

متأسفانه آن سازمان محترم طی بخشنامه شماره 12376.100.99 مورخ 99.4.23 در یک ضرب‌الاجل غیرمنتظره و خطاب به رؤسای محترم سازمان های صمت ۳۱ استان و جنوب استان کرمان اعلام نمود که سازمان‌های صمت می بایست از تاریخ 99.5.24 از پذیرش و تایید کارت های صدوری از سامانه اتاق ایران خودداری نموده و از صدور و تمدید کارت بازرگانی جلوگیری نمایند که مورد اعتراض نمایندگان اتاق ایران قرار گرفت.

بر اساس مذاکرات انجام شده توسط نمایندگان اتاق ایران و سازمان توسعه تجارت ایران و طبق درخواست اتاق ایران مبنی بر اجرای مرحله به مرحله اقدامات در خصوص برنامه زمان‌بندی انتقال فرآیند صدور و تمدید کارت بازرگانی و سامانه یکپارچه اعتبارسنجی و رتبه‌بندی اعتباری، آن سازمان طی نامه شماره 13815.100.99 مورخ 99.5.1 به روسای محترم سازمان‌های صمت ۳۱ استان و جنوب کرمان ابلاغ نمود که عملیات صدور کارت بازرگانی از تاریخ 99.5.1 در سامانه اتاق بازرگانی متوقف و صرفاً در سامانه یکپارچه اعتبارسنجی انجام گردد و در مورد تمدید کارت بازرگانی تا تاریخ 1399.5.15 همچنان عملیات در سامانه اتاق بازرگانی قابل انجام باشد. ولی از تاریخ مذکور عملیات تمدید کارت بازرگانی نیز در سامانه اتاق بازرگانی متوقف و صرفاً در سامانه اعتبارسنجی انجام گردد.

نماینده اتاق ایران در جلسات متعدد با نمایندگان وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت، موکدا درخواست کرده است است که فرآیند صدور و تمدید کارت ها در سه استان کشور نظیر استان خراسان رضوی، فارس و آذربایجان شرقی به صورت آزمایشی اجرا شود و پس از رفع ایرادات سامانه، مراتب در سایر استان‌ها و به صورت گسترده به اجرا در آید. در این ارتباط اتاق ایران طی مکاتبات متعدد با  جهانگیری معاون اول محترم رئیس جمهور، مدرس خیابانی سرپرست محترم وقت وزارت صمت و  سرقینی سرپرست محترم وزارت صمت، ایرادات فنی و اشکالات موجود را اعلام نموده است و خواهان اجرای فرآیند مزبور در سه استان کشور به صورت پایلوت و آزمایشی شده است. اما متاسفانه عدم انجام تست عملیاتی و انجام فاز پایلوت استانی باعث شده است که اولین کارت با تأخیر بسیار در تاریخ 99.6.16 و بعد از گذشت 46 روز از اجرای پروژه صادر گردد.

فعالان اقتصادی در طول ماه های گذشته مبادرت به تشکیل پرونده صدور یا تمدید نموده اند که فقدان زیرساخت‌های مناسب سامانه‌ای، عدم آمادگی سامانه جامع تجارت و ایرادات فنی وارده بر آن و نیز اختلال سامانه مذکور در ارتباط با سامانه های سایر دستگاه ها و نهادها، ضمن ایجاد بلاتکلیفی و سردرگمی فعالان اقتصادی، باعث عدم صدور یا تمدید کارت ها و در نتیجه توقف فعالیت های تولیدی، تجاری و صادراتی ایشان گردیده و زمینه اعتراضات گسترده فعالان اقتصادی و تشکل های مربوطه را نسبت به اتاق های سراسر کشور فراهم کرده است.

متأسفانه ضرب الاجل مزبور موجب سردرگمی و ابهام کارشناسان سازمان صمت استان نیز شده و به اذعان ایشان، صدور و تمدید کارت از طریق سامانه جامع تجارت دچار ایرادات فنی بسیاری است. برای نمونه، نامه شماره 36544.12 مورخ 99.6.23 سازمان صمت استان کرمانشاه و نامه شماره 49003.104 مورخ 99.6.6 سازمان صمت استان اصفهان مبنی بر عدم امکان صدور و تمدید کارت از طریق سامانه اعتبارسنجی و رتبه بندی اعتباری گویای این مطلب است.

براساس اطلاعات واصله از سوی متقاضیان دریافت و تمدید کارت بازرگانی مبنی بر عدم امکان ثبت درخواست در سامانه جامع تجارت و پیگیری نمایندگان اتاق ایران در این خصوص طبق اذعان کارشناسان محترم وزارت صمت ایرادات فنی و مشکلات عدم امکان ارتباط با سامانه‌های بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی موجب بروز مشکلات مربوطه شده است. لذا اعلام مشکل از سوی اتاق در حالی که سامانه کارت هوشمند بازرگانی که به مدت 10 سال نسبت به صدور و تمدید کارت بدون مشکل اقدام می کرده است یا موارد مطروحه توسط سازمان توسعه تجارت در تضاد است.

با توجه به موارد مطروحه موارد 18‌گانه در خصوص مشکلات موجود در تعامل دو سامانه در جلسه‌ای مشترک با تیم فنی وزارت صمت مطرح نمود. در جلسه مزبور، تمامی موارد مورد بررسی قرار گرفت که نتایج آن در صورتجلسه پیوست تقدیم حضور شده است. لذا ادعای عدم اطلاع کارشناسان وزارت صمت از مشکلات عنوان شده تا قبل از جلسه 99.6.18 در کمیسیون تسهیل تجارت اتاق تهران صحیح نمی‌باشد.

علیهذا نظر به مراتب فوق الذکر و با توجه به موارد مطروحه در نامه شماره 20028.100.99 مورخ 99.6.18، در خصوص موضوعات 18 گانه موارد ذیل را اشعار می نماید:

1-‌ برخی از کارت‌هایی که دچار مشکل در ارسال به سامانه کارت شده اند، به علت یکسان بودن کدپستی منزل و کدپستی دفتر مرکزی متقاضی بوده است. لذا نیاز است استعلام های دریافتی توسط وزارت صمت، قبل از ارسال به اتاق مورد بررسی قرار گیرد.

2- در مورد اعتبار 5 ساله کارت‌های تولیدی، در تعدادی از پرونده‌های ارسالی، علیرغم وجود اطلاعات مبنی بر تولیدی بودن متقاضی کارت، اطلاعات به صورت غیرتولیدی به اتاق ارسال شده است و پس از ارائه مدارک توسط دارنده کارت و ارتباط با همکاران فنی وزارت صمت، مشخص گردید این موضوع نیاز به بررسی مجدد استعلام‌های دریافت شده توسط سامانه اعتبارسنجی و تغییر در پیاده‌سازی آن سامانه دارد. لازم به توضیح است که دارندگان کارت‌هایی که پروانه فعال و ابطالی داشتند، به دلیل وجود اطلاع ابطالی، تولیدی محسوب نشده بودند.

3- در موضوع حذف فرم «د» و فرم «الف» در جلسه مورخ 99.6.17 تصمیم بر آن شد در کمیته کارت اتاق ایران این موضوع بررسی شود. در تاریخ 99.6.19 این کمیته تشکیل و با توجه به اینکه استعلام‌های مربوط به این فرمها از سمت بانک مرکزی و سازمان امور مالیاتی در اختیار اتاق ایران قرار نمی‌گیرد مقرر شد به جهت جلوگیری از ایجاد مشکلات حقوقی برای اتاق‌ها، فعلا اقدامی جهت حذف آنها صورت نپذیرد.

4- در بند فوق توضیح داده شد.

5- ‌سامانه جدید اعتبارسنجی هیچ تغییری در کارهای کارشناسان اتاق‌های کشور ایجاد ننموده است که نیازمند آموزش و یا تهیه مستند برای آنها باشد. تا قبل از راه اندازی این سامانه، شروع فرآیند توسط متقاضی از طریق پنل کاربری بر روی سامانه کارت انجام می‌شد و پس از طی مراحل به کارتابل کارشناس اتاق جهت بررسی و تایید ارجاع می‌گردید. هم اکنون نیز در سامانه جدید، شروع فرآیند از طریق سامانه جامع می باشد. بعد از ارسال پرونده در صورتی که خطایی نداشته باشد اطلاعات ارسالی در کارتابل بازرگان ثبت شده و بعد از تایید متقاضی در اختیار کارشناس اتاق قرار می گیرد. شایان ذکر است پس از پیگیری های مکرر از تیم فنی وزارت صمت، پس از گذشت 15 روز از آغاز پروژه و در تاریخ 99.5.15، جلسه آموزشی جهت آشنایی با فرآیند جدید صدور و تمدید کارت در سامانه جامع تجارت بصورت ویدئوکنفرانسی برای مدیران و کارشناسان اتاق‌های سراسر کشور برگزار شد.

6- به علت عدم پیاده‌سازی سامانه جامع در زمان ثبت درخواست متقاضی، و به علت وجود فرآیند جاری تمدید و یا تمدید انجام شده در سامانه اتاق بازرگانی، طبعاً تعدادی از کارت‌هایی که اقدام تمام شده یا ناتمام در سامانه کارت اتاق دارند، با خطای اشاره شده مواجه می‌شوند که پس از تکمیل پیاده‌سازی کارشناسان در سامانه جامع، این قبیل موارد باید به حداقل برسد.

7- موضوع عدم پاسخگویی مناسب کارشناسان مرکز تماس سامانه جامع مورد تایید اغلب بازرگانان مراجعه کننده به اتاق می‌باشد. علاوه بر آن از همان ابتدای مرداد و آغاز دستوری پروژه در صفحه اول سامانه کارت بازرگانی توضیحات کافی به شرح ذیل ارائه شده است:

لذا ادعای: «عدم اطلاع‌رسانی مناسب به بازرگانان توسط آن اتاق علیرغم درخواست این موضوع طی رونوشت تمامی مکاتبات از سال گذشته و حتی عدم آشنایی کارشناسان اتاق‌های شهرستان‌ها با فرآیند جدید و در نتیجه پاسخگویی حضوری یا تلفنی ناقص به متقاضیان» صحیح نمی‌باشد.

8- به علت وجود اطلاعات افراد غیرمجاز با اطلاعات قدیم و شماره قدیم کارت در سامانه کارت و همچنین وجود بدهی گمرکی و بررسی گمرکی برای بدهی با شماره قدیم کارت، استفاده از شماره قدیم در استعلام اولیه ضروری است و نمی توان صرفاً بر اساس شماره/شناسه ملی اقدام نمود. این مهم قبل‌تر در صورتجلسه مورخ 99.5.11 هم اشاره گردید و مجدد در جلسه 99.6.17 بر لزوم آن تاکید شده است که همچنان از سوی سامانه جامع تجارت پیاده سازی نشده است.

9- بدیهی است که ارتباط سامانه‌های نرم‌افزاری از طریق وب سرویس، نیاز به قراردادی توافق شده دارد. طبق صورتجلسه مورخ 99.5.11 مبنی بر ارائه وب سرویس به اتاق ایران جهت ثبت درخواست حذف، هماهنگی خاصی جهت نحوه پیاده‌سازی و یا ارائه این سرویس تاکنون صورت نگرفته است. حذف می‌تواند از هر دو سامانه صورت گیرد و پس از ثبت درخواست حذف، اطلاع حذف جهت تایید عملیات، منطقی بنظر می‌رسد. لذا ادعای مطرح شده مبنی بر آماده بودن وضعیت و یا وب سرویس (که حتی در مورد روش آن توافقی صورت نگرفته است)، دور از ذهن می‌باشد؛ چرا که پس از آماده‌سازی، لازم است به طرف مقابل اعلام شود که از سرویس جدید و یا وضعیت جدید با شرایط مشخص استفاده گردد. همچنین در جلسه 99.6.17 مجدد درخواست شد تا وب سرویس حذف توسط وزارت صمت بررسی  شود که نشان می‌دهد عبارت «این موضوع مستلزم تکمیل پیاده‌سازی این وب‌سرویس در سامانه آن اتاق بوده و نیازی به وب‌سرویس جدید نیست.» صحیح نمی باشد.

10- در زمان تست سیستم و پیش از عملیاتی شدن، یکی از درخواست های اتاق، تست حالت‌های مختلف بوده است. نظیر اتباع خارجی، اتاق‌های تعاون، استان‌هایی که در آنها چند اتاق وجود دارد (اصفهان،کاشان و ...) که متاسفانه این قبیل از موارد، در فاز تست، مورد بررسی قرار نگرفت و عملاً با اطلاعات واقعی بازرگانان و در سرورهای اصلی اتاق و صمت، تست و عملیاتی شدن بصورت همزمان صورت پذیرفت. تا تاریخ 99.6.23 نمونه موفق برای اتباع خارجی با اطلاعات صحیح دریافت نشده است و حتی تنها موردی هم که اقدام به ثبت نام نموده، با ملیت ایرانی برای اتاق ایران ارسال شده است که متاسفانه مانع انجام کار امثال ایشان خواهد شد.

11- با توجه به تجربه تلخ صدور و تمدید، بهتر است موضوع اعلام به گمرک سریعتر توسط صمت و اتاق انجام پذیرد تا مشکلات جدید به موارد قبلی اضافه  نشود.

12- برخی از فرایندهای مرتبط با کارت بازرگانی از جمله ابطال، تعلیق، انتقال ، المثنی و غیرفعال سازی در سامانه جامع تجارت لحاظ نشده است و چنانچه اتاق یا متقاضی درخواست ابطال یا غیرفعال نمودن کارت را نماید امکان پذیر نیست.

13- تست کارت اتاق تعاون مستلزم فراهم نمودن داده تستی توسط وزارت صمت در زمان تست و راه‌اندازی اولیه سیستم بوده است. همانطور که در بند 10 مطرح شد، عملا تست گسترده برای سیستم صورت نگرفته است و حداکثر 20 کارت متمایز ولی با دیتای تقریباً یکسان ارسال شده است. کارت اتاق تعاون نیز بعد از اجرای پروژه و در سرور واقعی و نه تستی بررسی شد که این امر نیز با اصول آغاز بهره برداری از نرم‌افزار جدید سازگار نیست.

14- تست مربوط به استان‌های دو سازمانی توسط اتاق انجام نشده و درصورتی که کارشناسان صمت در این موضوع مشکلی ندارند اتاق ایران نیز تاکیدی بر آن ندارد.

15- با توجه به قطع ارتباط وب سرویسی اتاق ایران با سازمان امور مالیاتی به دلیل درخواست وزارت صمت، سایر فرآیندهای موجود در سامانه کارت نظیر ابطال، انتقال، المثنی و ... نیز عملاً از کار افتاده‌اند و با توجه به زمانبر بودن تحلیل و پیاده‌سازی سایر فرآیندها، از روند توافق قبلی (پایان شهریور) بسیار عقب می‌باشیم.

16- طبق صورتجلسه مورخ 99.5.11، لازم است وب سرویسی در اختیار اتاق قرار داده شود تا در لحظه صدور گواهی مبدا، از اعتبار کارت اطمینان حاصل شود. با توجه به جدا بودن سیستم‌ها، ممکن است اعلام غیرفعال شدن کارت توسط صمت به سامانه اتاق، به هر دلیلی با تاخیر یا مشکل مواجه شود که این امر می‌تواند منجر به صدور گواهی مبدا برای کارت غیرمعتبر گردد. با توجه به اهمیت موضوع مجدد این درخواست در صورتجلسه 99.6.17 نیز آورده شده است.

17-‌ هم اکنون اغلب سازمان‌ها و ارگان‌ها سرویس‌های خود را به مخاطبین متعددی با تعریف نامهای کاربری مختلف ارائه می‌نمایند. لذا از لحاظ فنی امکان تفکیک درخواست‌های گواهی 186 توسط سازمان امور مالیاتی با ساده‌ترین و کم‌هزینه‌ترین راه‌حل و تعریف نام کاربری متفاوت برای وزارت صمت و اتاق ایران در ورودی وب سرویس مقدور بوده و محرز است که قطع دسترسی اتاق ایران به این استعلام جنبه فنی نداشته است.

18- همچنین در خصوص کاهش چشمگیر تعداد صدور و تمدید در بازه فعال شدن سامانه جامع تجارت، موارد زیر قابل توجه می‌باشد:

از ابتدای مردادماه تا تاریخ 99.6.23، از 665 کارت ارسالی توسط وزارت صمت، تنها 48 مورد به صدور یا تمدید کارت منجر شده‌اند که اولین کارت در تاریخ 199.6.16 و بعد از گذشت 46 روز از اجرای پروژه با پیگیری‌های متعدد صورت پذیرفته است.

330 مورد به دلیل نقص مدارک و یا خطا در اطلاعات ارسالی در ابتدای کار توسط سامانه اتاق به وزارت صمت بازگشت داده شده‌اند.

برای موضوع تکمیل شماره اقتصادی با شماره ملی طبق صورتجلسه مورخ 99.6.17 مقرر گردید تغییرات مربوطه، توسط وزارت صمت صورت پذیرد و در صورت عدم ارسال خطا بازگردانده شود.

به دلیل عدم همخوانی اطلاعات ارسال شده توسط وزارت صمت با توافق اولیه در قرارداد وب سرویس‌ها، برخی از فیلدهای اطلاعاتی که مورد نیاز این وزارت نبوده است، جهت تسهیل عملیات بازرگان در سامانه اتاق قابل ویرایش شده است تا امکان اصلاح برای بازرگان بدون رفت و برگشت وجود داشته باشد.

در موارد ارسالی صمت، مشکلاتی نظیر نامشخص بودن جنسیت فرد، مشکل در تعیین تولیدی/غیرتولیدی بودن، مشکل در نبود کد اقتصادی در فیلد توافق شده، عدم همخوانی اطلاعات تفصیل و استعلامی ارسالی توسط صمت، ارسال کارت با وجود چک برگشتی و ... وجود داشته است که اگر فاز تست و پایلوت استانی محقق می‌گردید این موارد قبل از رسیدن حجم عظیمی از پرونده ها برطرف می‌شد.

پذیرش فرمت‌های گوناگون برای پیوست مدارک، به جدید و یا قدیم بودن سامانه‌ها مرتبط نمی‌باشد. فرمت‌های JPG, PNG, PDF فرمت‌های پرکاربرد می‌باشند و این موضوع با جستجو در محیط وب قابل استخراج است. یکی از دلایل محدود شدن فرمت تصاویر، امکان استفاده از ابزارهای دیگر جهت فشرده‌سازی اطلاعات بدون از دست رفتن کیفیت، امکان استخراج متن از عکس و ... می‌باشد که به همین جهت در سامانه‌های مبتنی بر وب فرمت‌های ورودی محدود می‌گردند.

همچنین در مورد حجم فایل ارسالی نیز، محدودیت طبیعتاً در هر سامانه تحت وبی وجود داشته و خواهد داشت. و بر اساس زیرساختهای ذخیره‌سازی و ارتباطی موجود در مورد حداکثر سایز فایل‌ها می‌توان نظر کارشناسی داد.

نکته مهم دیگر آن است که اعتبارسنجی اطلاعات ارسالی توسط اتاق، در دو مرحله صورت می‌پذیرد. در مرحله اول، موارد ابتدایی نظیر وجود فرآیند جاری انجام می‌پذیرد. در صورتیکه وزارت صمت یا متقاضی، مشکلات اولیه را برطرف نمایند، اطلاعات ارسالی وزارت صمت وارد فاز دوم اعتبارسنجی اتاق می‌گردند که عملاً به دلیل مشکل فقدان کد اقتصادی، اطلاعات محل ثبت، محل تولد و ... که به مرور مشخص و رفع شدند، کارتها بازگشت می‌خورند.

در ضمن، در صورتیکه مطابق توافق اولیه، سامانه جامع پیش از شروع، وب سرویس اتاق را فراخوانی می‌کرد، هیچ یک از بازرگانان با مشکل وجود فرآیند جاری مواجه نمی‌شدند و پیش از اقدام در سامانه جامع، وضعیت کارت قبلی خود در سامانه اتاق را مشخص می‌کردند.

 همچنین در مورد رد درخواست بعلت وجود فرآیند جاری همانطور که بارها در جلسات عنوان شده بعلت پرداخت وجوه درآمدی در هر فرآیند و صدور اسناد مالی امکان حذف سیستمی وجود ندارد و خود بازرگان و یا اتاق استانی با هماهنگی با واحدهای مالی باید نسبت به حذف فرآیند اقدام نمایند تا سوابق پرداختی بازرگان دچار اختلال نگردد و با حذف فیشهای پرداختی از سامانه دچار مشکل نگردند. همانطور که در جلسه 99.6.17 عنوان شد قرار شد صرفاً پیامکی مبنی بر حذف فرآیند توسط خود بازرگان به ایشان ارسال شود که با توجه به دستور سرپرست محترم وزارت صمت مبنی بر اعطای مهلت 2 ماهه به سامانه جامع تجارت و بازگشت به سامانه کارت هوشمند اتاق و انجام فرآیندهای باقیمانده در آن حذف آنها نیازی نمی‌باشد.

با عنایت به موارد فوق الذکر خواهشمند است به منظور تسهیل امور فعالان اقتصادی، جهت عملیاتی شدن درخواست‌های مطروحه، دستور اقدامات لازم را صادر فرمایید.