معمای صادرات نفت ایران در عصر ترامپ/ آیا چین و روسیه با کمپین فشار حداکثری هم صدا می‌شوند؟

به گزارش اقتصادنیوز، اس اند پی گلوبال با انتشار یادداشتی مدعی شد، ایران از سال 2022 یعنی بازه زمانی که روسیه به اوکراین حمله کرد و دولت‌های غربی به جای تمرکز بر تهران، مسکو را هدف تحریم‌هایشان قرار دادند، در حوزه تولید نفت خام رشد قابل توجهی را تجربه کرد. اما تحلیلگران مدعی‌اند که پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات به عنوان رئیس جمهور ایالات متحده و همچنین درگیری‌های مداوم در خاورمیانه، احتمالاً رشد نفت ایران را متوقف کرده و برنامه های این کشور برای افزایش ظرفیت تولید را تهدید خواهد کرد.

فشار حداکثری نتیجه نمی دهد!

به ادعای این وبگاه، براساس نظرسنجی اوپک پلاس که توسط  S&P Global Commodity Insights انجام شده، ایران که در ماه نوامبر 3.22 میلیون بشکه در روز نفت خام تولید می‌کرد، قصد دارد ظرفیت تولید خود را تا ماه مارس 200 هزار بشکه در روز و سال بعد به میزان 400 هزار بشکه در روز افزایش دهد. این در حالی است که شرکت‌های غربی مدت‌هاست به واسطه تحریم‌ها و محدودیت‌ها از ایران خارج شده‌اند و این کشور را برای حفظ زیرساخت‌های قدیمی و تامین مالی حفاری‌های جدید به تامین مالی چین و روسیه وابسته است.

در همین حال، به ادعای ناظران، کمپین فشار حداکثری مورد انتظار ترامپ می‌تواند دسترسی ایران به سرمایه‌های خارجی را تحت تاثیر قرار دهد. هرچند تحلیل‌گران انتظار کاهش شدید تولید نفت ایران را به سان سال 2019 یعنی زمانی که آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شد و تحریم‌های شدیدی را علیه تهران اعمال کرد، ندارند.

پس از انتخاب ترامپ، تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که تولید نفت ایران در سال 2025 به طور متوسط ​​به میزان 150 هزار بشکه در روز کاهش یابد. آن‌ها در یادداشت اخیر خود مدعی شدند: ما انتظار نداریم که تحریم‌های ترامپ همان تاثیری را داشته باشد که در سال‌های 2018-2019 تولید نفت خام ایران از 3.8 میلیون بشکه در روز به 2.1 میلیون بشکه در روز کاهش داد.

در این میان عبدالله باباخانی، تحلیلگر انرژی مستقر در فرانکفورت، مدعی شد که اعمال تحریم‌ها علیه تمام بخش‌های فعال در حوزه نفت ایران برای ترامپ سخت خواهد بود. باباخانی در این باره گفت: او ممکن است بخشی از فعالیت‌های نفتی ایران را تحریم کند اما در این زمینه قادر نیست مانوری جدی دهد، زیرا چین و تا حدودی کشورهای حاشیه خلیج فارس با ترامپ همکاری چندانی نخواهند کرد. از همین رو رئیس جمهوری ایالات متحده قادر است یک سوم نفت ایران یا نیمی از نفت ایران را هدف تحریم‌ها قرار دهد.

نقشه راه ایران

ایران، همزمان اعلام کرده که اهداف توسعه ظرفیت این کشور در مواجهه با تحریم‌های سخت‌تر هنوز قابل دستیابی است و محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت، در 8 دسامبر اعلام کرد که برنامه‌های این کشور در مسیر خود باقی است. او در این باره گفت: افزایش ظرفیت تولید نفت ایران ربطی به تحریم ندارد، ما این ظرفیت را خواهیم داشت.

شانا گزارش داد 21 اوت ظرفیت به 3.56 میلیون بشکه در روز رسید و تا دسامبر به 3.62 میلیون بشکه در روز افزایش یافت. به گفته مقامات، گزینه‌های ایران شامل میدان نفتی آزادگان است، جایی که تعمیر و نگهداری می‌تواند منجر به افزایش ظرفیت تقریباً 30 درصدی روزانه 200 هزار بشکه در سال آینده منجر شود.

توسعه موفقیت آمیز فاز دوم آزادگان می‌تواند تولید را از 400 هزار بشکه در روز به 600 هزار بشکه در سال آینده برساند. در حال حاضر، ایران تقریباً با ظرفیتی بالا نفت تولید می‌کند. براساس گزارش‌ها، ایران روزانه 200 هزار بشکه نفت تولید می‌کند که این رقم تا بهار سال آینده به 250 هزار بشکه خواهد رسید. این آماری است که باباخانی نیز تایید کرده است.

در ماه‌های اخیر تولیدکنندگان میادین کارون، آغاجاری و گچساران نیز از افزایش تولید خبر داده‌اند. حمید باور، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران در 19 دسامبر گفت که تولید نفت بین 70 هزار تا 100 هزار بشکه در روز طی سه ماه گذشته افزایش تولید رقم خورده است. اما ایران همچنین می‌تواند به واسطه گاز ناکافی برای تزریق به میادین نفتی در مسیر افزایش تولید با چالش‌هایی روبرو شود و بالاخص آن که این کشور با کمبود گاز مواجه است.

همزمان و به ادعای گروهی از ناظران، تحریم‌ها بسیاری از گزینه‌های عرضه را برای ایران و درآمدهای نفتی و همچنین تولید را تحت تأثیر قرار داده است. پس از سقوط بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، ایران در حال حاضر یک منبع عرضه را از دست داده است.

به ادعای این وبگاه، ایران -به عنوان یکی از حامیان دولت اسد - حدود 50 هزار بشکه در روز نفت به سوریه می‌فرستاد. داده‌های ردیابی نفتکش‌ها نشان می‌دهد که این تحویل‌ها پس از خروج اسد متوقف شده و مشخص نیست که آیا در دولت جدید از سر گرفته می‌شود یا خیر.

بر اساس جدول تناوبی نفت خام پلاتس، عیار شاخص نفت خام ایران، ایرانی لایت است، یک عیار متوسط ​​که تقریباً نیمی از تولید کشور را به خود اختصاص می‌دهد. سایر گریدهای عمده صادراتی شامل میعانات گازی سنگین ایرانی و پارس جنوبی است.

چالش تهران

ایران با این واقعیت که اکثریت قریب به اتفاق نفتش به دلیل تحریم‌ها با تخفیف به چین فروخته می‌شود، مواجه شده است و این امر باعث می‌شود اهرم مالی کمی برای ایران باقی بماند. حجت‌الله میرزایی، رئیس مرکز تحقیقات اتاق بازرگانی ایران، تخمین می‌زند که نفت خام ایران حدود 30 درصد از قیمت‌های بازار پایین‌تر است و تحریم‌ها نیز هزینه‌های بیمه و عوامل خطر را اضافه می‌کنند.

میرزایی در مصاحبه با اعتماد گفت: «در حال حاضر 92 درصد نفت خود را به چین ارسال می‌کنیم. این در حالی است که در گذشته بازار متنوعی با 10 مشتری با حداقل بیش از 2 میلیون بشکه در روز [صادرات] داشتیم».

مقامات ایرانی گفتند که این ذخایر ثابت است. همزمان محمدرضا فرزین، رئیس بانک مرکزی در 18 دسامبر گفت: "شایعه شده بود که چین در آینده نفت کمتری از ایران خواهد خرید. همه اینها دروغ است. هم تولید نفت و هم سرمایه گذاری در حال افزایش است."

واندانا هاری، مدیرعامل شرکت مشاوره واندا اینساتیس، مدعی است که ترامپ ممکن است از پتانسیل تحریم‌های شدید استفاده کند تا ایران را به پای میز مذاکره کشانده و در مورد مسائل ژئوپلیتیک گسترده‌تر در خاورمیانه این کشور را تحت فشار قرار دهد.